Türkiye’nin gizli serveti: Longozlar

Longoz ormanı, taban suyu seviyesi yüksek, yılın belli dönemlerinde su altında kalan, genellikle dere, nehir, göl gibi tatlı su kaynaklarıyla beslenen ormanlara deniliyor.

Subasar ormanı olarak da bilinen bu ormanlara ‘longoz’ denilmesi ise Karadeniz bölgesinde verilen isimden kaynaklanıyor. Longoz, yerel ağızda ‘bataklık’ anlamına geliyor.

Longozlar, tatlı su kaynaklarını bir engelle karşılaşmasıyla meydana geliyor. Doğrudan göl ya da denize dökülemeyen su kaynağının birikmesiyle, ortaya fauna ve flora zengini bir yapı ortaya çıkıyor.

Farklı canlılar yanında özellikle su kuşları için ideal bir ortam oluşuyor. Bu da yaban hayatını keşfetmeyi amaçlayan bilim insanları ve gezginler başta olmak üzere, meraklılar için cazibe merkezi oluşturuyor.

Faydası çok

Longoz ormanları kuşlar, sürüngenler, memeliler, böcekler için önemli bir yaşam alanı, suyu filtreliyor, karbon temizliği yapıyor. Sel baskınlarını önlüyor. Bu nedenle dikkatle korunması gerekiyor. Özellikle sosyal medya üzerinde yayılan ve “Dünyada sadece 11 tane longoz ormanı var, 4 tanesi Türkiye’de şeklindeki” iddialar ise şehir efsanesinden ibaret. Neredeyse dünyanın her yerinde çok sayıda longoz bulunuyor. Ancak Avrupa kıtasındaki en büyük longoz ormanlarından biri dâhil, Türkiye’nin 4 büyük longoz var.

Milli Park İğneada

Türkiye, Avrupa’da nadir görülen longoz ormanları açısından zengin ve dikkat çeken bir ülke. Bu özel ekosistemlerin en çarpıcı örneği ise Kırklareli’nin Demirköy ilçesi sınırlarında yer alan İğneada Longoz Ormanları. Yaklaşık 3.155 hektarlık bir alanı kaplayan bu ormanlar, 2007 yılında milli park ilan edildi.

Mert, Erikli, Saka, Hamam ve Deniz gölleri tarafından besleniyor ve tatlı su gölleri, kumullar, ormanlık alanlar ve Karadeniz kıyısı ile iç içe geçmiş, eşsiz bir ekosistem bütünlüğüne sahip. Avrupa’nın en büyük subasar ormanlarından biri kabul edilen İğneada, 544 bitki türü, 46 memeli, 28 sürüngen, 24 balık ve 194 kuş türüne ev sahipliği yapıyor. Bu yönüyle hem flora hem fauna açısından son derece zengin ve korunması gereken bir doğa mirası olarak gösteriliyor.

Karacabey Longozu

Karacabey Longozu, Bursa’nın Karacabey ilçesinde, Kocaçay Deltası içerisinde yer alıyor ve yaklaşık 3.300 hektarlık bir alanı kapsıyor. Kocaçay Deresi tarafından beslenen bu longoz, kuş göç yolları üzerinde yer alması, balık üretim alanlarına sahip olması ve lagün gölleriyle çeşitlilik göstermesi bakımından oldukça değerli bir sulak alan. 239 kuş türü, 23 balık türü ve çeşitli nadir bitki türleri barındıran bu ekosistem, 2018 Yılında ‘Ulusal Sulak Alan’ olarak tescil edildi.

Tek parça: Acarlar Longozu (Sakarya)

Sakarya ili Karasu ilçesi sınırlarında yer alan Acarlan Longozu, yaklaşık 1.900 hektarlık büyüklüğü ile Türkiye’nin en büyük tek parça halindeki subasar ormanı.

Okçular Deresi tarafından beslenen Acarlar Longozu, göl ve orman ekosistemlerinin iç içe geçtiği, özellikle nilüfer çiçekleri ile tanınan görsel ve biyolojik açıdan zengin bir alan.  2019 yılında ‘Ulusal Sulak Alan’ olarak tescil edildi.

Sarıkum, denizle bağlantılı

Karadeniz kıyısında yer alan bir diğer longoz, Sinop Sarıkum Gölü ve çevresinde bulunuyor. Sinop il merkezine yakın konumda bulunan Sarıkum Gölü, 1987 yılında ‘Tabiatı Koruma Alanı’ ilan edildi. Denizle bağlantılı lagün gölü niteliğindeki bu alan, tatlı ve tuzlu suyun karıştığı bir geçiş bağlantısına sahip.

Göle yakın konumda, sazlıklar, kumullar, bataklıklar ve ormanlık alanlar bir arada bulunuyor. İğneada ve Acarlar kadar gelişmiş ve büyük ölçekli bir longoz ormanı değil ancak yine de barındırdığı canlı türleri nedeniyle önemli sulak alanlar arasında gösteriliyor

Dünyadaki durum

Amerika kıtasında özellikle Florida, Louisiana gibi güney eyaletlerinde bataklık ormanları bulunuyor. Özellikle Everglades (Florida) bölgesi buna örnek gösteriliyor. Amazon Havzası’nda, Brezilya, Peru, Kolombiya gibi ülkelerde ‘Várzea’ ve ‘Igapó’ ormanları, subasar ormanlara örnek gösteriliyor. Afrika kıtasında Kongo Nehri Havzası’nda büyük subasar ormanları bulunurken, Botsvana’da Okavango Deltası’nda longozlar yer alıyor

Avrasya’daki longozlar

Asya’da Hindistan’da Sundarbans ve Ganj ve Brahmaputra nehirlerinin tatlı su etkisiyle bazı kısımları longoz özellikleri taşıyor. Endonezya, Malezya gibi ülkelerde, büyük nehir deltaları çevresinde, özellikle yağmur ormanlarının düşük kotlu alanlarında tatlı su bataklık ormanları görülüyor.

Avrupa’da longoz ormanları nadir ve ağırlık olarak doğu ve güneydoğuda bulunuyor. Bulgaristan’da Strandzha, Romanya’da Tuna Deltası en büyük longozlar arasında gösteriliyor.