Yalan söyleyen kişiyi bu soru ele veriyor: Uzmanından kritik detay Sözcü Gazetesi

Dünyanın en çok satan davranış analizi kitaplarından The Ellipsis Manual'ın yazarı olan Charles Hughes, yakın zamanda katıldığı bir podcast yayınında insanların nasıl manipüle edildiğini anlayıp buna karşı korunmak ve yalan söyleyen kişileri tespit etmek üzerine önemli açıklamalar yaptı.

Hughes'a göre birinin yalan söylediğini anlamanın ilk yollarından biri "tuzak sorular" kullanmak. Bu yöntem, kişiye aslında var olmayan veya kişinin bilmediği varsayımsal kanıtlar sunarak kişinin tepkilerini ölçmeyi amaçlıyor.

Hughes, yöntemi şöyle örneklendiriyor:

"Diyelim ki komşunun evinin önündeki çöp kutusunu tekmeleyip devirdiniz. Bu olay ciddi bir meseleye dönüştü ve sorgulanıyorsunuz. Tabii bunu inkar etmeyi seçebilirsiniz... Sizi sorgularken şöyle derdim: 'Birilerinin sizi o bölgede gördüğünü söylemesi ya da güvenlik kamerasına yakalanmanız mümkün olabilir mi?' Aslında elimde böyle bir bilgi ya da kamera kaydı yok, ancak bunu size belli etmem."

Hughes'a göre bu noktada masum kişi net biçimde inkar eder ve sakin kalır. Ancak suçlu olan kişi hemen paniğe kapılır ve şu iki cevaptan birini verir: "Evet, oradan geçtim" ya da "Hayır, geçmedim."

Davranış uzmanı, suçlu kişinin bu noktada büyük bir stres ve kaygı yaşadığını belirterek şunu ekliyor:

"Suçlu kişi, henüz elimde hangi delillerin olduğunu bilmediği için büyük bir endişe duyar. Çünkü her an masaya bir kamera kaydı koyabileceğimi ya da şahitleri içeri davet edebileceğimi düşünür. Bu yüzden stres seviyesi artar. Masum kişideyse bu kaygı oluşmaz."

Hughes, ikinci aşamada "cezalandırma sorusu" olarak bilinen bir yöntem kullandığını söylüyor. Bu soruyla amaçlanan, şüphelinin suç hakkındaki gerçek duygularını ve tepkilerini anlamak.

Hughes bu yöntemi şöyle özetliyor:

"Bu sorunun en sade şekli şöyledir: 'Bu olayı kimin yaptığını bulmak için çok çaba harcıyoruz. Size göre bunu yapan kişi nasıl cezalandırılmalı?"

Özellikle ağır suçlar ve cinsel suçlarda bu sorunun çok etkili olduğunu vurgulayan Hughes, suçlu kişilerin bu soruya karşı genellikle şaşırtıcı derecede yumuşak cevaplar verdiğini ifade ediyor:

"Örneğin suçlu bir kişi genelde şöyle der: 'Bunu yapan kişi hastadır, onun yardıma ve psikolojik desteğe ihtiyacı var, hapishaneye değil. Bu kişi onarılmalı, destek almalı.' masum bir kişiden asla böyle bir yanıt gelmez."

Ancak Hughes, kullandığı bu yöntemlerin her zaman yüzde yüz doğru sonuç vermeyeceğini ve bazı bilimsel çalışmalarda "tuzak soruların" kişilerin hafızasını yanıltabileceğini ve olmayan delillerin varlığına inanmalarına sebep olabileceği yönünde uyarılar olduğunu da belirtiyor...