Alzheimer hastalığını erken evrede tespit edebilen kan testi geliştirildi

ABD’deki Mayo Clinic uzmanlarının yürüttüğü çalışmada, Alzheimer teşhisi için kan plazmasında bulunan iki protein incelendi.

Bu proteinler — amiloid beta 42/40 ve p-tau217 — hastalığın temel belirtilerinden biri olan amiloid plak birikimi ile ilişkilendiriliyor.

Araştırmaya göre, geliştirilen kan testi, hafıza sorunları olan kişileri tespit etmede yüzde 95 hassasiyet sağladı; yani bu kişilerin büyük bölümü doğru şekilde teşhis edildi ve çok azı gözden kaçtı.

Ayrıca testin özgüllük oranı yüzde 82 olarak ölçüldü; yani bunama belirtisi göstermeyen bireyleri dışlama konusunda da yüksek doğruluk sağlandı.

Gerçek hayat verilerine dayalı çalışma

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, 2021 yılında dünya genelinde 57 milyon kişi demansla yaşıyordu.

Yeni kan testi, ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından da onay aldı.
Çalışma, gerçek yaşam koşullarında, bir poliklinikte 500’den fazla kişi üzerinde gerçekleştirildi.

Çalışmayı yöneten Dr. Gregg Day, testin mevcut invaziv yöntemler kadar etkili olduğunu belirtti:

"Kan testi, Alzheimer teşhisinde yüzde 95 hassasiyet ve yüzde 82 özgüllük sağladı. Poliklinik ortamında uygulandığında bu doğruluk oranı, beyin omurilik sıvısı biyobelirteçleri kadar etkili ve çok daha pratik, düşük maliyetli."

Araştırmacılar ayrıca, p-tau217 seviyelerinin Alzheimer hastalarında belirgin şekilde daha yüksek olduğunu gözlemledi.

Dr. Day, sonraki aşamada bu testin daha geniş ve çeşitlendirilmiş hasta gruplarında ve henüz bilişsel belirti göstermeyen erken evre Alzheimer hastalarında da değerlendirilmesi gerektiğini söyledi.

Uzmanlar: Çığır açıcı gelişme olabilir

İngiltere’deki Alzheimer Derneği’nin araştırma ve yenilik direktör yardımcısı Dr. Richard Oakley de sonuçların umut verici olduğunu belirtti:

"Bu çalışma, kan testlerinin Alzheimer teşhisini daha hızlı, daha kolay ve daha erişilebilir hale getirdiğini gösteriyor."

Oakley ayrıca testin yalnızca Alzheimer değil, diğer demans türleriyle ilişkili bilişsel gerileme nedenlerini ayırt etmede de yardımcı olabileceğine dikkat çekti.

“Kan testleri teşhis sürecini hızlandırmak ve hastaların ihtiyaç duyduğu tedavi ve desteğe daha çabuk ulaşmasını sağlamak için kritik önemde olacak.”

İngiltere’de Alzheimer Derneği, Alzheimer’s Research UK ve Ulusal Sağlık ve Bakım Araştırmaları Enstitüsü tarafından desteklenen Blood Biomarker Challenge adlı çok milyon sterlinlik araştırma programı yürütülüyor. Amaç, 2029 yılına kadar bu kan testlerini İngiliz Ulusal Sağlık Sistemi’ne (NHS) entegre etmek.

Çeşitli hasta gruplarında daha fazla test gerekiyor

Alzheimer’s Research UK araştırma direktörü Dr. Julia Dudley ise şunları söyledi:

"Teşhisi geliştirmemiz acil bir ihtiyaç. Bu çalışma, kan testlerinin erken evrede hafıza ve düşünme sorunları yaşayan kişilerde Alzheimer hastalığını yüksek doğrulukla tespit edebildiğini gösteriyor."

Ancak Dudley, çalışmaya katılan kişilerin demansla yaşayan tüm grupların çeşitliliğini tam olarak yansıtmayabileceğini ve testlerin geniş çaplı, gerçek hayat koşullarında daha fazla denenmesi gerektiğini vurguladı.

İngiltere’de yürütülen Blood Biomarker Challenge bu amaç doğrultusunda binlerce kişiden kan örneği toplayarak kapsamlı veri sağlıyor.

"Bu tür çalışmalar, teşhisin daha kolay ve hızlı yapılmasına, nihai hedef olan tedaviye bir adım daha yaklaşmamıza katkı sağlayacak."