SonTurkHaber.com
close
up
Bedbinlik ve nikbinlik arasında Süleyman Seyfi Öğün

Bedbinlik ve nikbinlik arasında Süleyman Seyfi Öğün

Yenisafak sayfasından alınan verilere göre, SonTurkHaber.com bilgi veriyor.

Sanâyi kapitalizmi, zihnen kategorik sert kavramsal ayırımları benimser. Dünyâ siyah ve beyazlardan oluşur. Bunun arası yoktur. Hâlbuki tecrübelerden anlaşılmıştır ki yaşadığımız hayatlar bunun tam aksini söyler bize. Sanâyi toplumunun kültürel boyutu tam da bu ara durumların reddine; eğer başa gelinmez olursa baskılanmasına adanmıştır. Aldıkları eğitim vasıtasıyla insanların zihin dünyâları da buna göre şekillendirilmek istenmiştir. Küreselleşme olarak isimlendirilen süreçler tam da sanâyi kapitalizmine

Sanâyi kapitalizmi, zihnen kategorik sert kavramsal ayırımları benimser. Dünyâ siyah ve beyazlardan oluşur. Bunun arası yoktur. Hâlbuki tecrübelerden anlaşılmıştır ki yaşadığımız hayatlar bunun tam aksini söyler bize. Sanâyi toplumunun kültürel boyutu tam da bu ara durumların reddine; eğer başa gelinmez olursa baskılanmasına adanmıştır. Aldıkları eğitim vasıtasıyla insanların zihin dünyâları da buna göre şekillendirilmek istenmiştir.

Küreselleşme

olarak isimlendirilen süreçler tam da sanâyi kapitalizmine âit tekmil yapıların bozulmasına işâret ediyor. Bu, bâzılarının düşündüğü üzere

kapitalizmin sonunu getiren

bir dinamik değildir.

Bir tarafıyla finansal, diğer tarafıyla da teknolojik

seviyelerde yaşanan bir dönüşümdür. Krizler, diyalektik icâbı, onu var edenin en dirimsel taraflarını oluşturuyor. Diğer taraftan Marx burada haklı görünüyor. Hayâtın maddî boyutunda,

üretim âletlerinin

geçirdiği değişim nihâi tahlilde her şeyi dönüştürür. Hatâlı olduğu husus, bunun kapitalizmin de sonunu getireceği beklentisidir. Aslında üretim âletlerindeki

değişim bir dönüşüm ile

eşleşiyor. Değişimlerle dönüşen kapitalizmin bizzat kendisidir.19. ve 20. asırlara karakterini veren,

reel, makroekonomik dengelere oturan, bürokratik yapısıyla iş ve işlemlere öngürülebilirlik sağlayan sanâyi kapitalizmi yerini anarşizan ve belirsizlik yüklü finansal şişmelere dayanan tüketim kapitalizmine

evrildi. Neoliberalizm bunun taşıyıcısı oldu.

Kültürel dünyâlar ve zihinler de buna uygun bir dönüşüm geçirmiştir. Postmodernlik tam da buna işâret eder. Bize kaybettiğimiz bağları ve değerleri hatırlatır ve onları yeniden sâhiplenmemizi vaz eder. Pandora’nın kutusunun açılması gibi bir şeydir bu.

Sanâyi kapitalizminin kovduğu herşey geri çağrılmaktadır.

Açık toplum ve radikal demokrasi çağrılarıyla bürokratik olarak yapılandırılmış disiplinli yapıların tamâmı eleştirilere açıldı. Ekonomipolitik gerekliliklere göre inşâ edilmiş olan ulusdevletler, bürokrasiler, yerleşik hukukî yapılar, maarif sistemleri âdeta topa tutuluyordu. Bunun ilk başlarda çok ferahlatıcı tesirleri oldu. 19. ve 20. asrın ağır yüklerinden ve baskılarından kurtuluyorduk. Aslında, o yapıları çözen, onları inşâ etmiş olan kapitalizmin yeni dinamikleriydi. Eleştirel Sovyet çalışmalarının ortaya koyduğu her şey bir bumerang hareketiyle geri dönüyor, gûya onu bozguna uğratan ve zaferini ilân eden Batı’nın kendi iç yıkımına ve çözülüşüne çarpıyordu. Kısa bir zaman sonra, gidişâtın o istikâmette olmadığı anlaşıldı. Kapitalizm,

birikimin kalelerini meydana getiren ulusdevlet mecrâlarında, altına girdiği ve kendisine ağır mâliyetler doğuran sosyal taahhütlerinden kurtulmak

istiyordu. Hepsi buydu. Evet, bunun da bir riski vardı. Nitekim İngilizler karşılarında bir İrlanda, İskoçya, Galler; Belçika Valon-Flaman; İtalya Kuzey-Güney, Fransa Bask ve Korsika, İspanya ise Katalan ve Bask meselelerini buldu. Ne gam, “eski”, “köhnemiş” ve “çürümüş” devlet yapıları bunlarla uğraşsın dursundu.

Sermâyenin ne vatanı ne milleti olurdu. Onlarla iş tutan, hattâ onları vaftiz eden sanâyi kapitalizmiydi.

(E. Gellner, ulus sanayileşmenin fonksiyonudur” derken ne kadar haklıydı). Yeni dinamikler artık onları boşa çıkarıyordu. Küreselleşme kavramının özgürleşme çağrıları aslında sermâyenin, sosyal devlet uygulamalarını taşıyan ve sermâyeye ağır mâliyetler yükleyen ulusdevletten ve onun bürokratik yapılarından kurtulmasını müjdeliyordu. Tabiî ki büyük yığınların “özgürleşimden” payına düşen; onları kapitalist vahşetten koruyacak her çeşit garantiden mahrum kalmak, daha da fakirleşmek oldu.

Burada bir husûsun daha altının çizilmesi gerektiğini düşünüyorum. Kapitalizm bu şekilde merkezî kontrol ilkesinden vazgeçmiş olmuyor. Ulusdevlet temelli bir merkezîleşmeyi terk edip, küresel temelde çok daha büyük çaplı ve tesirli bir

tekno kontrolü

yapılandırmak en büyük arzusu. Bunda da hayli yol almış görünüyorlar.

Sanâyi kapitalizmi sâdece birikimin merkezindeki yapıları değil, tekmil dünyâyı kodluyordu. Eşitsiz dünyâ iş bölümünde yarımerkez ve çeper dünyâlar da aynı kodlarla kodlanmıştı.

Postkolonyal dönem, siyâsî istiklâllerini kazanmış, ama ekonomik olarak son derecede fakir bu 2. ve 3. lig takımlarının nasıl kodlandığını ortaya koyar.

Küreselleşme yeni bir dünyâ inşâ edeceğine göre burada da bir

dekodere

ihtiyaç vardı. Bunu başarmak son derecede kolaydı. Etnik, yetmezse, dinî, o da yetmezse mezhebî fay hatları devreye sokularak bu kırılgan dünyâlarda herşeyi kumdan kaleler gibi yıkmak mümkündü. Gereğini yaptılar da. Boşluğa düşen devletler, bu toplumsal sismik dalgalara çok haşin tepkiler vererek tabloyu daha da ağırlaştırdılar.

Ortadoğu Baharı

ile eşleşen

Ortadoğu cehennemi

işte tam da bu, değil mi? Küresel kapitalizm bu şekilde o dünyâları da daha fazla kontrolü altına alabilecekti.

Beklenmeyen gelişme, kaba sanâyilerin çöplüğü hâline getirilen Çin’in, teknolojik bir sıçrama yaparak dünyâ pazarlarında hâkimiyet kurması oldu. Frankenstein hikâyesi gerçek olmuş,

çöplükten devâsa bir canavar doğmuştu

. Çin, küresel Batı kapitalizminin petrodolar temelli hâkimiyetini tehdit ediyordu. Şimdilerde, temelde Nazizan zihniyetine sâhip Trump Amerika’sının barış havâriliğine soyunup, Amerika’nın kaosa çevirdiği coğrafyalara bir düzen getirmek arzusu, aslında Çin’in dünyâ ticâret kanallarında artmaya başlayan tesirini geriye çevirmek ve o koridorlarda yeniden hâkimiyet tesis etmek arzusunun bir karşılığıdır.

Bu süreçlerden Türkiye’nin payına on binlerce insanın hayâtına ve ağır demografik dönüşümlere mâlolan Kürt meselesi düştü.

Pax Trumpa

, bu meseleden kurtulmak fırsatını veriyor görünüyor. Birbirine zıt aşırı yorumlar havalarda uçuşuyor. Kimileri bu süreçlerin orta vâdede Türkiye’nin daha da parçalanmasıyla neticeleneceğini iddia ediyor. Kimileri de bunun Türkiye’yi sâdece Ortadoğu’da değil, Hazar’da da düze çıkaracağını ve büyüteceğini düşünüyor. Şurası muhakkak ki Türkiye, târihinin en kritik eşiklerinden birisinde. Mühendisliğinin, insiyâkî çıkışlarla, oldu bittilerle, günlük savrulmalarla, ucuz hesaplarla yapılması son derecede riskli. Evet, çok ciddî ve çok ihtimâli gözeterek yürütülmesi gereken bir süreç bu. İşbu yazıyı meselenin târihsel arkaplânı hakkında bir çerçeve çizmek için yazdım. İnşaallah, müspet ve nikbin bakanların dediği olur ve süreç iyi yönetilir. Bedbinlerin dediği gibi Dimyat’a giderken eldeki bulgur tehlikeye girmez. Henüz işin başındayız. Tâkip edeceğiz.

Daha fazla bilgi ve son haberler için SonTurkHaber.com'ı takip edin.
seeGörüntülenme:64
embedKaynak:https://www.yenisafak.com
archiveBu haber kaynaktan arşivlenmiştir 17 Temmuz 2025 05:02 kaynağından arşivlendi
0 Yorum
Giriş yapın, yorum yapmak için...
Yayına ilk cevap veren siz olun...
topEn çok okunanlar
Şu anda en çok tartışılan olaylar

Başkentte kan donduran olay: Otomobilin içinde katledildi

06 Ekim 2025 08:06see231

‘Kapalı reflü ameliyatı ile şikayetlerin yüzde 90’ı ortadan kalkabiliyor’

06 Ekim 2025 09:42see217

CHP de istifalar sürüyor

06 Ekim 2025 11:43see210

Etkili, odaklı, kesintisiz boykot İsmail Kılıçarslan

07 Ekim 2025 04:06see196

Kamu Denetçiliği Kurumu ndan çarpıcı rapor: İsrail, bir halkı yeryüzünden silmeye çalışıyor

06 Ekim 2025 16:36see194

Şırnak ta aracında uyuşturucu bulunan sürücü gözaltına alındı Şırnak Haberleri

06 Ekim 2025 22:30see174

28 Şubat davasında karar: 13 sanığa 18 er yıl hapis cezası

07 Ekim 2025 01:41see168

Üç il için turuncu kodlu çok kuvvetli sağanak uyarısı! Muğla, Aydın, İzmir, Çanakkale hava durumu İzmir Haberleri

06 Ekim 2025 15:31see165

Nepal’de şiddetli yağışların yol açtığı afetlerde 51 kişi hayatını kaybetti Dünya Haberleri

07 Ekim 2025 11:25see164

Fırça… Ali Saydam

07 Ekim 2025 04:06see139

Serdar Öktem koruma için valiliğe başvurdu: Acil durumda polisi ara denildi

06 Ekim 2025 22:59see130

Elektrikli otobüste Çin Türkiye rekabeti

06 Ekim 2025 07:07see130

Trafik kurallarına uymayanlara cezalar artırılıyor

06 Ekim 2025 10:04see129

İmamoğlu İstanbul’un kurtuluşu böyle kutladı: Bu şehri koruyan muhafızların var

06 Ekim 2025 09:52see129

Aktivistlerin ifadeleri ortaya çıktı: Şiddet gördük

06 Ekim 2025 07:17see129

Zelenski Rusya ya yerli silahlarla saldırı düzenlediklerini belirtti Dünya Haberleri

06 Ekim 2025 19:22see128

Başkentte Fotoçete albüm! operasyonu: Çok sayıda şüpheli gözaltında

07 Ekim 2025 08:12see127

IŞİD’li dehşet ailesi: Vahşet yolculuğu Sözcü Gazetesi

07 Ekim 2025 07:34see127

SON DAKİKA Samsunspor Fenerbahçe maçının VAR kayıtları açıklandı!

06 Ekim 2025 20:06see126

İstanbul’da oynanacak amatör lig maçlarında sağlık görevlisi hazır bulunacak

06 Ekim 2025 23:09see126
newsSon haberler
Günün en taze ve güncel olayları