Dünya genelinde motosiklet kullanımı kuralları ne?

Büyük şehirlerin yanı sıra küçük yerleşim bölgelerinde de sağladığı çeşitli kolaylıklar nedeniyle yoğun şekilde tercih edilen motosiklet kullanımı dünyada giderek artıyor.

Motosiklet genellikle ekonomik olarak erişilebilir olması, yakıt maliyetinin ve bakım masrafının düşüklüğüyle bütçe dostu olması, trafik sıkışıklığında diğer araçlara kıyasla zaman tasarrufu sağlaması, kolay park edilebilmesi ve aynı zamanda "bir tarza sahip olmak" gibi nedenlerle yaygın şekilde kullanılıyor.

Ancak sağladığı kolaylıklara rağmen, motosiklet kullanımı ciddi riskler barındırıyor. Küçük kazalarda dahi sürücünün sağlığı açısından önemli tehlikeler ortaya çıkabiliyor.

Bu nedenle gerekli eğitim ve ehliyeti almak, sigorta ve düzenli bakımları sağlamak, motor kullanırken kask takmak, eldiven, uygun mont ve bot gibi koruyucu ekipmanları kullanmak güvenli sürüş için dünyada temel kurallar olarak öne çıkarken, bu kuralların ihlali durumunda uygulanan cezalar ülkelere göre farklılık gösterebiliyor.

Avrupa'da reflektif etiket, gündüz farı ve yedek ampul zorunluluğu

Avrupa'nın neredeyse tüm ülkelerinde motosiklet sürücüleri için özel onaylı kask kullanımı zorunlu kılınıyor. Bunun yanı sıra hız sınırı, trafik kuralları ve alkol yasağına riayet bu ülkelerde ortak kurallar olarak öne çıkıyor.

Sürücü yaşı, ehliyet sınıfı ve kask tiplerinde farklı kriterler aranabiliyor. Avrupa ülkelerinde düşük güce sahip motosiklet için ehliyet 18 yaşında alınabilirken, büyük çaplı motosikletlerin kullanımı için genellikle 24 yaş sınırı ve ilave eğitim gerekiyor.

Avrupa'da en büyük motosiklet pazarlarından Fransa'da kaskın üzerinde reflektif etiket kullanımının yanı sıra gerekli standardı karşılayan eldiven şartı da bulunuyor. Belçika'da koruyucu amaçlı uzun kollu ceket ve bot kullanımı yaz dönemi dahil yıl boyunca gerekli kılınıyor.

Fransa, Belçika, İspanya ve Macaristan başta olmak üzere birçok Avrupa ülkesinde reflektif yelek taşınması ve zorunlu hallerde giyilmesi şartı yer alıyor.

Almanya, Avusturya, Fransa, Belçika ve Portekiz'de kazaları azalttığı gerekçesiyle gündüz farı kullanımı gerekirken, Fransa ve Hırvatistan'da yedek ampul taşınması da isteniyor.

Fransa'da onaylı kask kullanmamak 750 avro para cezası ve puan kesintisine tabi tutulurken, kaskta reflektif etiket olmaması, gerekli durumda fosforlu yeleğin kullanılmaması ve kulaklık gibi bir ses cihazıyla sürüşte 135'er avro para cezası ve puan kesintileri uygulanıyor.

İtalya'da standartlara uygun kask takılmaması, 355 avroya kadar para cezası ve motosikletin 60 gün trafikten men edilmesiyle sonuçlanabiliyor.

İngiltere'de ise kask kullanılmaması halinde 500 sterline varan para cezası ve sigortanın geçersiz kılınma riski ortaya çıkabiliyor, motosikletin sigorta yapılmadan trafiğe çıkarılması durumunda da 300 sterlin para cezası ve motosiklete el konulması söz konusu oluyor.

İtalya'da gece 10 ve sabah 7 arasında hız sınırı aşımına yüzde 33 daha yüksek ceza uygulanıyor. Avrupa ülkelerinde cezaların yüksekliği ve kuralların sıkı şekilde uygulanması, sürücülerin bunlara riayet etmesini zorunlu kılıyor.

Avrupa genelinde yaklaşık 40 milyon motosiklet bulunurken, Fransa, Almanya, İtalya, İspanya ve İngiltere'de sadece geçen yıl 1 milyon 155 bin motosiklet trafiğe kaydoldu.

ABD'de kask kullanımı 19 eyalet ve başkent Washington'da zorunlu

Amerika kıtasında motosiklet, Kuzey Amerika'nın bazı bölgelerinde bir eğlence aracı olarak, Güney Amerika'nın birçok ülkesinde ise vazgeçilmez bir günlük ulaşım aracı olarak öne çıkıyor.

Motosiklet kullanımı için ehliyet, kask zorunluluğu ve sigorta gibi gereklilikler ülkeler arasında ve hatta ABD'de eyaletler arasında da değişiklikler gösteriyor.

Ülkede tüm eyaletler, motosiklet sürücülerinin ehliyet veya onay belgesine sahip olmasını zorunlu kılıyor. Motosiklet ehliyeti olmadan sürüş yapmak, para cezaları, motosikletin el konulması ve hatta hapis cezası gibi ciddi yasal sonuçlara yol açabiliyor.

ABD'de kask kullanımı 19 eyalet ve başkent Washington'da sürücü ve yolcular için zorunlu kılınırken, 3 eyalette bu konuda düzenleme bulunmuyor.

Diğer eyaletlerde ise motosiklet sürücüleri kısmî zorunluluklara tabi oluyor. Ayrıca, bazı eyaletlerde göz koruması, aydınlatma ve diğer ekipmanlarla ilgili özel düzenlemeler yer alıyor.

Motosiklet sürücülerine kasksız yakalandıklarında uygulanan cezalar eyaletten eyalete değişiyor ve para cezaları 25 dolardan başlayıp 1000 dolara kadar çıkabiliyor.

Georgia eyaletinde kasksız sürüşte sürücüler para cezasının yanı sıra bir yıla kadar hapis veya kamu hizmeti gibi yaptırımlarla da karşı karşıya kalabiliyor.

ABD Ulusal Kara Yolu Trafik Güvenliği İdaresi (NHTSA) verilerine göre, ülkede motosikletler kayıtlı araçların yaklaşık yüzde 3'ü düzeyinde bulunurken, motosiklet sürücüleri tüm trafik kazalarında ölenlerin yüzde 15'ini oluşturuyor. Motosikletliler araç içindekilere kıyasla 28 kat daha fazla ölüm riski taşıyor.

Kanada'da mevsimsel kullanım, Meksika'da kentsel ulaşım aracı

Kanada'da motosiklet kullanımı iklim sebebiyle daha sınırlıyken, çoğunlukla bahar-yaz döneminde tercih ediliyor. Ülkede toplam motorlu taşıtların yaklaşık yüzde 3'ünü motosikletler ve mopedler oluşturuyor.

Ülkede motosikletlerin kayıtlı, sigortalı ve geçerli plakalara sahip olması gerekiyor. Kanada'da tüm eyalet ve bölgelerde motosiklet sürücü ve yolcuları için kask zorunluluğu bulunuyor.

Sürücülerin hız sınırlarına uyması gerekirken, güvenlik için kask, ceket, pantolon, eldiven ve bot gibi koruyucu giysilerin giyilmesi tavsiye ediliyor. ABD ve Kanada gibi Kuzey Amerika ülkelerinde yol kenarındaki bariyerlerin genellikle otomobiller için tasarlanmış olması dikkati çekiyor.

Meksika'da, motosikletler özellikle kentsel ulaşımda yoğun olarak kullanılıyor. Trafik tıkanıklığı ve düşük yakıt maliyeti motosiklet kullanımını cazip kılıyor. Ticari açıdan da bazı bölgelerde motosikletler, paket ve kargo teslimatı için yaygın şekilde kullanılıyor.

Ülkede motorlu araçların yaklaşık yüzde 10'unu motosikletler oluştururken, tüm motosiklet sürücüleri ve yolcuları için kask takma zorunluluğu bulunuyor. Sürücülerin geçerli bir ehliyet, araç ruhsatı ve sigorta belgesi taşıması gerekiyor. Bazı bölgelerde motosikletlere binecek yolcu sayısı ve yolcuların yaşına ilişkin kısıtlamalar da bulunuyor.

Güney Amerika'da cezalara karşın denetim eksikliği görülüyor

Güney Amerika'da uygun iklim ve yakıt maliyetinin düşük olması nedeniyle motosikletler sıkça tercih ediliyor. Kıtadaki bazı şehirlerde trafikteki araçların yaklaşık yarısını motosikletler oluşturuyor.

Kolombiya, Brezilya, Peru ve Venezuela'da şehir içi ulaşımın büyük kısmı motosikletlerle gerçekleştiriliyor. Çoğu ülkede motosiklet kullanımı için özel ehliyet gerekiyor ancak kayıt dışı kullanım da görülebiliyor.

Bazı ülkelerde kaskın yanı sıra yansıtıcı yelek giyilmesi de gerekiyor. Bu gerekliliklere uymayanlar için ciddi cezalar bulunmasına karşın, denetim eksiklikleri göze çarpıyor.

Güney Amerika'da yüksek motosiklet yoğunluğu nedeniyle kazalar da sık sık görülüyor. Brezilya'da trafik kazalarındaki ölümlerin neredeyse yarısı motosikletlilerden oluşuyor. Kullanım yoğunluğuna rağmen motosiklet dostu bariyerlerin Latin Amerika ülkelerinde de oldukça sınırlı olması dikkati çekiyor.

Dünyanın en büyük motosiklet üreticilerinden Japonya’da kullanım da yaygın

Küresel motosiklet piyasasında Honda, Suzuki, Yamaha ve Kawasaki gibi markalarıyla tanınan Japonya'da, motosiklet kullanımı da popüler bir konuma sahip.

Japonya Otomobil Üreticileri Birliği'ne (JAMA) göre, ülkedeki motosiklet üretimi 2023'te 572 bine ulaşırken, özellikle büyük şehirlerde sağladığı esneklik ve arabalara göre düşük maliyetleri nedeniyle motosikletler sıklıkla tercih ediliyor.

Tokyo gibi kalabalık şehirlerdeki sınırlı otopark imkanı ve trafik sıkışıklığı da scooter tipi motosikletleri Japonlar arasında cazip hale getiriyor. Buna karşın, analistler, motosikletlerin ulaşımda önemli rol oynadığı ülkede, yaşlanan nüfus nedeniyle sektörün geleceğine dair belirsizliklerin artabileceği uyarısında bulunuyor.

Ülkede motosikletlerin kullanımına yönelik kurallar bölgeler arasında değişiklik gösterebiliyorken, bazı yollar ve tünellere girişlerine yönelik kısıtlamalar uygulanıyor.

Japonya'da motosikletlerin motor hacmine göre hız sınırlamaları uygulanırken, belirli motor hacmindeki motosikletlerin kullanılabilmesi için de sürücülerin çeşitli sürelerde deneyim sahibi olması şartı talep ediliyor.

Rusya’da iklim nedeniyle motosiklet kullanımı yaygın değil

Rusya'da motosiklet kullanımı iklim koşulları nedeniyle özellikle Asya ve Orta Doğu ülkelerine kıyasla yaygınlık göstermezken, yaklaşık 145 milyon nüfusa sahip Rusya’da 2024 itibarıyla 2,1 milyon kayıtlı motosiklet bulunuyor.

Ülkenin en kalabalık şehirleri Moskova ve St. Petersburg'ta yılın önemli kısmı yağmurlu ve karlı havalar nedeniyle yollar kayganlaşırken, bu durum motosiklet kullanımını tehlikeli hale getiriyor.

Rusya'daki motosikletlerin yüzde 55’inden fazlası yerli üretim modellerden oluşurken, Japonya üretimi motosikletler yüzde 13, Çin üretim motosikletler ise yüzde 7 paya sahip.

Motosiklet kullanımı Rusya’da diğer vasıtalarda olduğu gibi “Genel Trafik Kuralları” tarafından düzenlenirken, kask kullanmak ve bazı yerlerde sürüş yasağı gibi kuralların uygulandığı özel durumlar da bulunuyor.

Kara yollarında motosiklet ile diğer motorlu araçların güvenli seyri için yol düzenlemeleri ve bariyer koruma sistemleri bulunurken, emniyet şeridi kullanımı, trafik sıkışıklığında veya acil durumlarda motosikletlerin yolun dar alanlarında güvenli ve belirli kurallar dahilinde geçişini sağlıyor.

Çin'de motosikletlerin şehir merkezine girmesi yasak

Çin'de de motosiklet kullanımında ehliyet ve kask kullanımı dahil katı kurallar görülürken, özellikle yerel yönetim kuralları belirleyici oluyor.

Birçok şehirde motosikletlerin otoyollara ya da şehir merkezlerinde belirli noktalara girmesi sıkı şekilde sınırlandırılıyor. Motosiklet kurallarının ihlalinde yüksek para cezası, aracın trafikten men edilmesi ve çeşitli idari yaptırımlar görülüyor.