SonTurkHaber.com
close
up
Dünyanın altında ne oluyor? Bilim insanları ‘hayalet yapıyı ortaya çıkardı! Büyük bir patlamaya mı hazırlanıyor?

Dünyanın altında ne oluyor? Bilim insanları ‘hayalet yapıyı ortaya çıkardı! Büyük bir patlamaya mı hazırlanıyor?

SonTurkHaber.com, Hurriyet kaynağından alınan bilgilere dayanarak bilgi paylaşıyor.

Umman’ın yaklaşık 660 kilometre derinliklerinde tespit edilen ‘hayalet manto sütunu’ ve dünyanın çekirdeğine yakın D’ katmanında (D-prime / Dünyanın iç yapısında manto katmanının en derin, yaklaşık 2700 kilometre derinliğinde yer alır) keşfedilen katı kaya akıntısı, jeoloji alanında ezber bozan buluşlar olarak değerlendirildi. Peki bu buluşlar hangi mesajları veriyor?
UMMAN ALTINDA SESSİZ YÜKSELİŞ: HAYALET MANTO SÜTUNU NEDİR?
Önce ‘hayalet manto sütunu’ hakkındaki detaylara bir göz atalım…

Dünyanın manto katmanı, kabuk ile çekirdek arasındaki yaklaşık 2900 kilometrelik kalınlıkta yer alan sıcak, ancak katı kayalardan oluşan bir katman. Manto içinde, sıcaklığın daha fazla olduğu bölgelerde, kayaların yukarı doğru hareket ettiği sıcak sütunlar, yani ‘manto sütunları’ (mantle plumes) oluşabilir.

Bu sütunlar genellikle volkanik patlamalara neden olarak yüzeye çıkar ve bilim insanlarının dikkatini çeker. Ancak Umman bölgesinde, yüzeye herhangi bir volkanik aktivite olmadan dağların altında derinlerde yükselen bir sıcak kaya sütunu keşfedildi. Bu nedenle bu tür yapılar ‘hayalet manto sütunu’ olarak adlandırılıyor.


DEPREM DALGALARINDAN GELEN İPUÇLARI
Suudi Arabistan Kral Fahd Üniversitesi Petrol, Mühendislik ve Jeoloji Bilimleri Bölümü’nden Dr. Simone Pilia ve ekibi, bölgedeki deprem dalgalarının davranışını inceledi. Deprem dalgaları, farklı kaya türleri ve sıcaklıklara göre hız değiştirir. Sıcak ve yumuşak kayalarda dalgalar daha yavaş hareket eder.
Umman bölgesinden geçen dalgaların beklenenden yavaş hareket etmesi, alt katmanlarda bir sıcak kaya sütunu varlığının göstergesi oldu. Dr. Pilia, bu yapı için oğlunun adını vererek ‘Dani’ adını kullandı. Yüzeyin yaklaşık 660 kilometre altında başlayan bu silindir biçimindeki sıcak kaya sütunu, çevresindeki mantodan 300 derece daha sıcak. Ancak, ilginç olan, bu yapının yeryüzüne volkanik patlama olarak çıkmaması!
NEDEN YÜZEYE ÇIKAMIYOR?
Sıcak kaya sütunları, genellikle yüzeye çıkarken magma püskürmelerine, volkanik patlamalara neden olur. Ancak Umman’daki bu sütun, yaklaşık 100 kilometre kalınlığındaki sert bir kaya tabakası nedeniyle yüzeye ulaşamıyor. Bu sert tabaka, erimiş kayaların üst yüzeye çıkmasını engelliyor ve püskürme gerçekleşmiyor.
Dr. Pilia, “Bu sütun var, ancak sıkışmış durumda” diyor. Yani derinlikte sıcak ve hareketli olan bu yapı, sert tabaka nedeniyle engelleniyor. Bu da yüzeyde herhangi bir volkanik aktivitenin olmaması anlamına geliyor.

Araştırmacıların modellemesi (resimde), püskürmenin çapının 125 ila 185 mil (200-300 km) arasında değişen ve yüzeyin en az 410 mil (660 km) altına kadar uzanan bir silindir olduğunu gösteriyor.
UZUN SÜRELİ ETKİ: 40 MİLYON YILLIK BİR HİKÂYE
Araştırma sonuçları, bu sıcak sütunun en az 40 milyon yıldır aynı konumda bulunduğunu gösteriyor. Bu uzun süre boyunca, Hindistan kıta levhasının hareketleri üzerinde bile etkisi olmuş olabilir. Ayrıca, bu yapı, Dünya’nın kabuğunu sıkıştıran tektonik kuvvetlerin durmasına rağmen, Umman bölgesinde bazı alanların yükselmeye devam etmesini de açıklayabilir.
DÜNYA’NIN DERİNLİKLERİNDEKİ DİĞER SÜRPRİZ
Bu araştırma dışında Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü’nden Prof. Motohiko Murakami ve ekibi ise Dünya’nın yaklaşık 2700 kilometre derinliğinde, yani manto ile çekirdek arasındaki sınırda, daha önce fark edilmeyen katı bir kaya akıntısı keşfetti.
Dünyanın iç katmanlarını kabuk, manto ve çekirdek olarak ayırıyoruz. Mantonun en alt bölgesi, ‘D’ tabakası olarak adlandırılıyor. Sismik dalgaların bu bölgedeki davranışları, olağan dışı sert ve farklı bir malzeme varlığını gösteriyordu.

KATI KAYALARIN SIRRI
Bilim insanları, D’ tabakasında bulunan perovskit adlı mineralin, Dünya’nın içindeki aşırı sıcaklık ve basınç koşulları altında ‘post-perovskit’ adı verilen farklı bir formuna dönüştüğünü keşfetmişti. Ancak bu mineral değişimi tek başına, sismik dalgaların o bölgede neden aniden hızlandığını açıklamaya yetmiyordu.
Profesör Murakami ve ekibi, laboratuvarda Dünya’nın 2700 kilometre derinliğindeki koşulları yapay olarak yarattı. Çok küçük mineral parçalarını, uçları sivri iki elmas arasına yerleştirip, yaklaşık 115 gigapaskal yani inanılmaz yüksek bir basınç uyguladılar. Bu süreçte mineralin kristalleri, doğal olarak rastgele dağılmak yerine, hepsi aynı yönde hizalanmaya başladı.
Kristallerin bu hizalanması, kayanın belli yönlerde çok daha sert olmasını sağladı. İşte bu sertlik farkı, sismik dalgaların hızının o bölgede aniden artmasının sebebiydi.
Kısacası, D’ tabakasındaki kayalar sadece çok sert değil, aynı zamanda bu sertlik ‘yönlü’ yani belirli doğrultularda daha fazla. Bu da depremlerden gelen sismik dalgaların davranışındaki ani değişimi ve hızlanmayı açıklıyor.
Bu keşif, D’ tabakasının aslında devasa bir katı kaya akıntısından oluştuğunu gösteriyor. Bu akıntı çok yavaş hareket ediyor, yılda sadece birkaç santimetre hızında. Ancak milyarlarca yıl içinde bu bile Dünya’nın iç yapısını ve tektonik hareketleri şekillendiren büyük bir güç haline geliyor.
GELECEĞİN JEOLOJİSİ: YENİ SORULAR VE UFUKLAR

Bu iki önemli keşif, Dünya’nın iç yapısının sanılandan çok daha hareketli ve karmaşık olduğunu ortaya koyuyor. Hem Umman altındaki sıcak kaya sütunları hem de çekirdeğe yakın katı kaya akıntıları, Dünya’nın ısı dağılımı, levha hareketleri ve hatta manyetik alan oluşumu gibi temel süreçlerin daha iyi anlaşılmasına kapı aralıyor.
Dr. Pilia, bu yapıların sadece nadir örnekler olduğunu, dünya çapında benzerlerinin bulunduğunu ancak özel sismik ölçüm ağları olmadan fark edilmesinin zor olduğunu belirtiyor.
Prof. Murakami ise bu hareketlerin gezegenimizin yaşamı ve jeolojik tarihi üzerindeki etkilerine dikkat çekiyor.
Sonuç olarak bilim insanlarının derinlemesine yaptığı bu çalışmalar, Dünya’nın iç katmanlarındaki hareketlilik ve yapılar hakkında şimdiye kadar bilinmeyen pek çok detayı ortaya çıkarıyor. Manto sütunlarının sessizliği, katı kayaların yıllar süren yavaş dansı ve Dünya’nın iç ısısının nasıl dağıldığına dair yeni ipuçları, gezegenimizin nasıl çalıştığını daha iyi anlamamızı sağlıyor.
Daily Mail’in ‘Scientists make shocking discovery 1,700 MILES beneath Earth’s surface’ ile ‘Scientists spot a mysterious 'ghost plume' in Oman – and it suggests Earth's core could be LEAKING’ başlıklı haberinden derlenmiştir.
Durumu takip etmeye devam edin, SonTurkHaber.com her zaman en yeni haberleri sunuyor.
seeGörüntülenme:78
embedKaynak:https://hurriyet.com.tr
archiveBu haber kaynaktan arşivlenmiştir 20 Haziran 2025 08:51 kaynağından arşivlendi
0 Yorum
Giriş yapın, yorum yapmak için...
Yayına ilk cevap veren siz olun...
topEn çok okunanlar
Şu anda en çok tartışılan olaylar

Kayserispor Beşiktaş maçının bilet fiyatları belli oldu

29 Temmuz 2025 13:54see171

Uzak Şehir’in Sadakat i Gonca Cilasun tatilde

29 Temmuz 2025 11:37see167

Son dakika: Suça sürüklenen çocuklara “Minguzzi” ayarı! TCK 31. maddede kritik değişiklik yolda Son dakika haberleri

29 Temmuz 2025 08:36see163

Cep telefonu olan herkese acil uyarı Sözcü Gazetesi

29 Temmuz 2025 09:24see159

Altın fiyatları 3 haftanın en düşüğüne yakın seyirde Canlı altın fiyatları

29 Temmuz 2025 08:06see158

BÜLENT CANKURT Hiç ders almıyoruz! Botu 13 yaşındaki oğluna kullandırttı

29 Temmuz 2025 07:06see157

Zonguldak ta kahreden olay! Baba ile oğlu hayatını kaybetti

29 Temmuz 2025 22:17see151

Sadettin Saran: Bir yapı var

29 Temmuz 2025 21:10see114

2025 Temmuz ayı aktüelleri: BİM, ŞOK, A101, Temmuz 2025 güncel aktüelleri ile bu hafta hangi ürünler indirimde?

29 Temmuz 2025 17:28see112

TÜRK İŞ Başkanı dan Şimşek e HAK İŞ e ağır sözler: Türkiye yoksa maliye bakanına ne gerek var!. Sözcü Gazetesi

30 Temmuz 2025 11:26see112

Türk savunma sanayiinde bir ilk! Gökçeri 10 gün havada kalabiliyor

29 Temmuz 2025 17:34see112

TOFAŞ beklentilerin üzerinde kâr açıkladı Sözcü Gazetesi

29 Temmuz 2025 10:45see111

Çekmeköy de sünger fabrikasında yangın! Trafo sisteminde patlamalar yaşandı

29 Temmuz 2025 23:32see111

Beşiktaş ın yıldızı Tammy Abraham a hırsızlık şoku!

30 Temmuz 2025 17:39see111

Galatasaray, yıldız oyuncunu sözleşmesini uzattı Son Dakika Spor Haberleri

29 Temmuz 2025 19:06see111

Metroda tavşan kostümü ve oyuncak tüfekle gezen şahıs yakalandı İstanbul Haberleri

30 Temmuz 2025 00:29see110

İran dan Trump ın Gazze iddiasına yalanlama

29 Temmuz 2025 12:41see110

Bir aile parçalandı: Dereye uçan otomobilde baba ve küçük oğlu hayatını kaybetti

30 Temmuz 2025 00:46see110

Bursa kundakçısı FETÖ’cü üzerinden verilen mesaj

29 Temmuz 2025 10:49see110

Bir sigara grubuna daha zam!

29 Temmuz 2025 23:48see109
newsSon haberler
Günün en taze ve güncel olayları