İDİL ÇİMRİN Tatlısız bayram olmaz

İdilika'nın Mutfağı'nda bugün Türk tatlıların baş tacı olan sütlü tatlıları mercek altına alıyoruz. Tatlı her dilde, son derece olumlu anlamlar taşır, haz ve mutluluk çağrışımı yapar, sevgiyle ve mutlulukla özdeşleştirilir. Tatlıların ana malzemesi hep şekerdir. Tarihte hangi mutfak kültürüne bakılırsa bakılsın, hepsi Anadolu tatlıcılığının tarihinde bir dönüm noktası olarak yer alır. Bu toprakların en eski sakinleri, Batı uygarlığında tatlıcılığın öncüleri olarak anılırlar.
Orta Asya Türklerinin bugün var olan mutfak alışkınlıklarına bakıldığında tatlı işiyle ilgili ipucuna pek rastlanmaz. Anlaşıldığına göre, atalarımız da Çinliler gibi tatlı fikrine yabancıydı. Anadolu'ya göçle birlikte gelen, bu toprakların köklü bir geleneği olan tatlıcılığın çabucak benimsendiği ve bu kültürel mirasa sahip çıkıldığını görürüz. Osmanlı döneminde Türkler, Orta Doğu'nun köklü tatlı kültürü ile Avrupa ortalarına kadar uzanan bölgedeki halkların tatlıcılık kültürünü adeta kaynaştırma görevini üstlenmiş gibidir. Türkler sayesinde, bugün sayısız devletin farklı mutfak gelenekleri bir potada erimiş, Doğu'nun ve Batı'nın çeşitli tatlıları imparatorluğun merkezi İstanbul'da yeniden ve çok daha incelmiş bir biçimde ortaya çıkmıştır.

KAZANDİBİ
Muhallebiciler konusunda "Sütlü muhallebi ve tavuk göğsünün tencere dibini de sıyırıcılar ile sıyırarak kırmızı tarafları üste gelmek üzere muntazaman tabaklarla tevzi ederler ki buna da kazgan dibi tesmiye ederler'' diyerek kazandibi muhallebisinden ilk bahseden Mahmud Nedim'dir. III. Selim döneminde yazan Ahmed Cavid, ''Çömlek ve tencere dibine yapışan pilav ve diğer yemekler lezzetli olur. Hane sahibine kısmet olmayıp hizmetçiler mideye indirirler'' diyordu. İstanbul'un muhallebicileri, bu lezzetin değerini bilip hizmetçilere bırakmadılar ve Osmanlı mutfağına, en nefis tatlılardan biri olan kazandibini kazandırdılar.

SÜTLAÇ
Bebekken tanıştığımız ilk yiyecek süttür. Daha sonra anne sütünün yerini doğrudan inek sütü alır. Belki de bu sebeple tarihte bilinen ilk tatlılar da gene sütlü tatlılardır. Sütlü tatlılarımız içerisinde belki de en çok bilinen ve sevileni sütlaçtır. Divanü Lugati't-Türk'te 'Uwa' isminde bir tatlıdan bahsedilir. Tarifi, ''Pirinç pişirildikten sonra, soğuk suya konur; sonra suyu süzülerek içerisine şeker atılır, soğukluk olmak üzere yenir'' şeklinde verilmiştir. Sütlaç, 'sütlü aş' veya 'sütlü pirinç' adlarıyla ilk olarak 15. yüzyılda tıbbi kitaplarda ve Kaygusuz Abdal'ın şiirlerinde geçer. İtalyan mutfağına da giren sütlaç, Papa V. Pius'ın 1570'de verdiği bir ziyafetin üçüncü yemeği olarak 'Üzerine şeker ve tarçın serpilmiş Türk usulü sütlü pirinç' diye sunuldu. Türkiye'de de sütlaç, saray sofralarında yer alan saygın bir tatlıydı. İngiliz elçi Lord John Finch, Edirne Sarayı'nda IV. Mehmet'in huzuruna çıktıktan sonra sadrazam tarafından verilen ziyafette yine sütlaç vardı.

MUHALLEBİ
Muhallebi, saray mutfağında hem sade hem de tavukgöğsü olarak hazırlanan bir tatlıydı. İsmini meşhur bir Abbasi aristokratından alan muhallebi, ilk zamanlarda etli, pirinçli, ballı ve safranlı bir yemekti. Sonraları et koymak, isteğe bağlı olmaya başladı. Fatih Sultan Mehmet, tavukgöğsü seviyordu; onun muhallebisi her zaman, süt ve pirinç ununa ilaveten tavuk etiyle yapılırdı. 15. yüzyıl Osmanlı hekimi Şirvani'nin kitabında, biri etli biri etsiz iki tarif bulunur; etsiz olan pişirilip sahanlara konulduktan sonra biraz tereyağı, gülsuyu ve pudra şekeri dökülüyor. Muhallebi, sarayda bayramlar için yapılan gözde tatlılar arasındaydı. Bir süre sonra muhallebi, sokaklarda, mesirelerde ve hamamlarda satılmaya başlandı. Sokakta satılan muhallebinin üzerine gülsuyu ve pudra şekerinden başka bal veya pekmez de gezdirilirdi. Batılı gezginler, kendi mutfaklarında 'blanc mange' adıyla yapılan muhallebi benzeri tatlıları bildiklerinden, Türkiye'de yapılan bu farklı türü de beğendiler. 19. yüzyıl sonuna ait bir İngilizce yemek kitabında 'Ramazan Pastası' adıyla üzerine gülsuyu veya yasemin suyu dökülen Türk usulü bir muhallebi tarifi bulunur.

LEZİZ BİR MUHALLEBİNİN PÜF NOKTALARI
Nişasta kolay topaklanan bir gıda maddesidir. Muhallebiyi hazırlamaya başlarken ilk adımınız, mutlaka başka bir kap içinde kullanacağınız nişastayı az miktarda süt ile çırparak açmak olmalıdır. Muhallebinizi pişirirken pürüzsüz olması için ocaktan alıncaya kadar sürekli karıştırmanız ve topakları ezmeniz gerekir. Muhallebi kıvam aldıktan sonra üzerinde baloncuklar oluşmaya başlamışsa eğer, kaselere paylaştırabilirsiniz. Muhallebi yapılışı tamamlanıp kaselere doldurulduktan bir süre sonra üzerinde kaymak gibi bir tabaka oluşur. Bunu engellemek için kaplara paylaştırılan muhallebiler henüz soğumadan üzerine streç film sararak kapatın ve bu şekilde soğumaya bırakın. Hazırladığınız muhallebiyi vanilya özütü ya da küçük bir parça damla sakızı katarak aromalı hale getirebilirsiniz; renk ve kıvam vermesi için de 1 adet yumurta sarısı ekleyebilirsiniz. Nişastanız kalmadıysa da orta boy tencerede süt, un ve şekeri çırpın. Daha sonra kısık ateşte kaynayana kadar pişirin. Topaklanma olmaması için pişerken sürekli karıştırın. Kaynadıktan sonra ocağı kapatmadan tereyağı ve vanilya eklenerek ocaktan alın. Kıvamı normal muhallebiden biraz daha farklı olsa da günü kurtaracaktır.

MUHALLEBİ
MALZEMELER
1 litre süt
4 yemek kaşığı nişasta
4 yemek kaşığı un
1 su bardağı şeker
1 paket vanilya
1 yemek kaşığı tereyağı
Hindistan cevizi
YAPILIŞI: Muhallebi yapmak için süt, un ve nişastayı bir tencereye koyup güzelce karıştırın. Karışımınız kaynamaya yakınken şeker ve vanilyayı ilave edip karıştırın. Tenceredeki karışım göz göz olmaya başlayınca tereyağını da ilave ederek iyice karıştırın. Karışımı ocaktan alıp biraz ılıması için bırakın. Ilık muhallebi karışımını kaplara paylaştırdıktan sonra buzdolabında 1 saat kadar bekletip Hindistan cevizi serperek servis edin.