Liste kabarık! Bu gıdalaları yazın tüketirken çok dikkatli olun! Felce hatta ölüme kadar gidiyor

Genellikle yazın yapılan düğün, nişan ve sünnet gibi toplu etkinliklerde masamıza gelen bazı gıdalar hijyen kurallarına uyulmadığı ve uygun koşullarda sağlanmadığında zehirlenme vakalarına yol açabiliyor. Özellikle önceden hazırlanıp uzun süre bekletilen tavuklu pilav gibi riskli yiyecekler sağlığımız için büyük tehdit oluşturuyor.

Sokak lezzetleri de aynı şekilde mikrobiyolojik tehlikelere açık. Açıkta ve yüksek sıcaklıkta bekleyen yiyeceklerde bakteri üremesi hızla artarken, bilinçsiz tüketim hastanelik edebiliyor. Uzmanlar, yaz döneminde gıda güvenliğine karşı daha dikkatli olunması gerektiğini vurguluyor.

TAVUKLU PİLAV 100 KİŞİYİ HASTANELİK ETTİ

Yalova'nın Çınarcık ilçesinde gerçekleştirilen bir sünnet düğününde dağıtılan tavuklu pilavdan yiyen 100 davetli gıda zehirlenmesi şüphesiyle hastanelere kaldırıldı.

Yaklaşık 300 davetlinin katıldığı düğünde misafirlere tavuklu pilav ikram edildi. Yedikleri yemek sonrası rahatsızlanan yaklaşık 100 davetli, Çınarcık Devlet Hastanesi ile Yalova Eğitim ve Araştırma Hastanesi'ne
zehirlenme şüphelisiyle başvurdu. 

Çınarcık Devlet Hastanesi kapasitesinde 65 kişiye müdahale edilebildiği için, kalan hastalar Yalova Devlet Hastanesi'ne sevki edildi.

Peki, riskleri azaltmak için nelere dikkat edebiliriz?

Yazın en riskli gıdalar neler?

Önümüze gelen gıdanın riskli olduğunu anlamanın bir yolu var mı?

Prof. Dr. Nevzat Artık, aklımıza takılan tüm soruları yanıtladı. İŞTE 10 SORUDA GIDA ZEHİRLENMESİ DOSYASI...

SADECE MİDE BAĞIRSAK DEĞİL BÖBREK, BEYİN VE KAS SİSTEMİNİ DE ETKİLİYOR

1. Gıda zehirlenmesi nedir?

Prof. Dr. Nevzat Artık: Gıda zehirlenmesi, gıda kaynaklı bir hastalıktır. Toksin, kimyasal veya bulaşıcı ajan (bakteri, virüs, parazit veya prion gibi) içeren gıdaların tüketilmesi vücutta olumsuz semptomlara neden olabilir. Bu semptomlar yalnızca gastrointestinal sistemle ilişkili olup kusma veya ishale neden olabileceği gibi, böbrek, beyin veya kas gibi diğer organları da etkileyebilir.

Genellikle çoğu gıda kaynaklı hastalık, kısa süreli ve kendiliğinden düzelen kusma ve ishale neden olur, ancakdehidratasyon ve elektrolit bozuklukları gelişebilir.

HER YIL YAKLAŞIK 3000 KİŞİ ÖLÜYOR

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), her yıl yaklaşık 48 milyon insanın gıda kaynaklı hastalıklardan hastalandığını ve bunun sonucunda 128.000 kişinin hastaneye yattığını ve 3.000 kişinin öldüğünü tahmin etmektedir. CDC'ye göre, 2018 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl en sık görülen bulaşıcı hastalıklar aşağıdaki nedenlerden kaynaklanmaktadır:

• Norovirüs

• Campylobacter

• Clostridium perfringens

• Staphylococcus aureus

• Salmonella

2. Yaz mevsiminde gıda zehirlenmeleri neden daha sık görülüyor? Sıcaklıkların etkisi tam olarak nasıl oluyor?

Prof. Dr. Nevzat Artık: Yaz aylarında sıcaklığının yüksek olması mikroorganizmaların faaliyetini hızlandırır ve gıdayı kolayca bozabilirler. Uygun sıcaklıkta mikroorganizmalar geometrik olarak artış gösterirler. Yani ilk 5 dakikada 1000 adet olan mikroorganizma kısa sürede milyonlara erişebilir. Bu şekilde gıdayı kısa zamanda bozabilirler. Oluşan toksinler de gıda zehirlenmesine neden olur.

3. Bu dönemde en yüksek risk taşıyan gıdalar hangileri? Özellikle hayvansal gıdalar mı?

Prof. Dr. Nevzat Artık: Yaz aylarında hayvansal kökenli gıdalar ve özellikle beyaz et çok risklidir. Toplu yemek üretilen düğün, nişan vb. etkinliklerde sıcaklık ve hijyen gerekliliklerinin yerine getirilememesi ile oluşan mikroorganizma faaliyeti, ile gıda zehirlenmeleri ortaya çıkar.

4. Sokak lezzetleri yazın neden gıda zehirlenmesi açısından daha fazla riskli?

Prof. Dr. Nevzat Artık: Sokak lezzetleri hijyene daha az dikkat edildiği durumlarda gıda zehirlenmesi açısından çok risklidir. Çünkü üretilecek gıdaların sıcakta muhafazası zordur ve çapraz bulaşma ile mikroorganizma faaliyeti hızlı olur ve gıda hızla bozulur. Özellikle hayvansal gıdalar beyaz et, kırmızı et, salata, sos vb. gıdaların soğukta muhafazası gerekirken sıcakta muhafazası çok risklidir.

5- Gıda zehirlenmesi açısından en riskli besinler hangileri?

Tavuk döner ve tavuklu sandviçler:

Bugün hazırlanan tavuk döner akşama bitmez ise dondurulmalıdır. Dondurulmadan bir gece açıkta bırakılırsa derhal Salmonella zehirlenmesi yapar. Kalmış tavuk dönere çiğ tavuk eti takılması zehirlenmelerin oluşmasına neden olabilir. Çok tehlikelidir. Usulünce hazırlanmayan tavuk yazın en çok gıda zehirlenmesi oluşturan gıda maddesidir

Sosisli, hamburger ve köfte türü ürünler:

Sosis, hamburger köftesi ve tüm köfteler pişmeden önce derin dondurucuda muhafaza edilmelidir. Aksi halde hayvansal gıda olduğu için sıcaklık yüksek olduğunda hızla bozulabilir ve gıda zehirlenmesine neden olur.

Mayonezli salatalar ve soslar:

Mayonez ve soslar hızla bozulabilir. Açıkta muhafaza edilmemelidir. Özellikle sokak lezzetleri satanlar sosları buzdolabında muhafaza etmelidirler. Mayonez yumurta içerdiği için yüksek sıcaklıkta hızla bozulabilir. Soslar da kuru madde düşük olduğu için çok kıssa sürede bozulabilir ve ilave edildiği gıdanın tadını bozar ve gıda zehirlenmesine neden olurlar.

Midye dolma:

Yaz aylarında midye dolma tüketimi, lezzetli olduğu kadar bazı sağlık risklerini de beraberinde getirebilir.Başlıca riskleri şunlardır:

Mikrobiyolojik riskler

Bakteriyel kontaminasyon: Midyeler bulundukları ortamdan Vibrio, Salmonella gibi zararlı bakterileri emebilir.

Viral enfeksiyonlar: Norovirüs ve Hepatit A gibi virüsler, yeterince pişirilmemiş midyelerle bulaşabilir.

Zehirli algler: Yaz aylarında denizlerde artan “red tide” (kırmızı akıntı) gibi alg patlamaları, midyelerde toksin birikimine yol açabilir.

Ağır Metal Birikimi:

Midyeler deniz suyundaki cıva, kurşun, kadmiyum ve arsenik gibi ağır metalleri bünyelerinde biriktirebilir. Bu metaller sinir sistemi, böbrekler ve kemikler üzerinde toksik etki yaratabilir.

Zehirlenme belirtileri:

Midye zehirlenmesi durumunda baş dönmesi, mide bulantısı, uyuşukluk, solunum güçlüğü gibi belirtiler görülebilir. Ciddi vakalarda felç ve hatta ölüm riski bile söz konusu olabilir.

Midye muhafaza ve hijyen

Midye dolmalar oda sıcaklığında uzun süre bekletilmemeli, buzdolabında muhafaza edilmelidir. Sokakta satılan, menşei belirsiz midyelerden uzak durulmalıdır. Hamileler, çocuklar ve alerjisi olan bireyler için midye dolma tüketimi özellikle risklidir. Yazın midye dolma tüketimi için, güvenilir kaynaklardan alınmış, iyi pişirilmiş ve doğru şekilde muhafaza edilmiş ürünleri tercih etmek şarttır.

Çiğ köfte:

Ülkemizde satılan çiğ köftelerde et bulunmuyorsa daha az risklidir. Ancak iyi muhafaza edilmemiş ve kullanılan yeşillikleri iyi yıkanmamış ve hijyenik muhafaza edilmemiş çiğ köftelerin tüketimi risklidir. Et içeren çiğ köfteler hazırlandığı anda kısa sürede tüketilmelidir. Aksi halde gıda zehirlenmesi oluştururlar.

Açıkta satılan meyve suları:

Yaz aylarında hijyenik hazırlanmış ve soğutulmuş meyve suları tüketilebilir. Tek koşulu hijyenik hazırlanmasıdır. Kapalı sistemde ve soğulan meyve suları tercih edilmelidir.

6. Toplu etkinliklerde (düğün, nişan, sünnet vb.) sunulan yemeklerde en çok hangi tür menüler risk taşıyor? Hazırlanırken nelere dikkat edilmeli?

Prof. Dr. Nevzat Artık: Toplu tüketilen düğün, nişan vb. etkinliklerde hayvansal kökenli gıdalar ve özellikle tavuk eti menüleri risk taşır. Bir gün önceden pişirilmeye başlanan yemekler akşam hızla soğutulmalıdır. Piştikten sonra soğutulmadan muhafaza edilirse gıda zehirlenmeleri oluşturabilir. Servis edilecek salata vb. gıdalar anında hazırlanıp sunulmalıdır.

7. Gıda zehirlenmesi mi yoksa mide gribi mi olduğumuzu nasıl anlarız?

Prof. Dr. Nevzat Artık: Gıda zehirlenmesi ve mide gribi, etkenin kirli gıdalardan mı yoksa vücut salgıları gibi gıda dışı mekanizmalardan mı bulaştığına bağlı olarak aynı şey olabilir veya olmayabilir. Çoğu sağlık uzmanı, mide gribini viral gastroenterit ile eş tutar.

Mide gribi, genellikle 24 saat içinde iyileşen ve genellikle adenovirüs, Norwalk virüsü veya rotavirüsün
(rotavirüs en sık çocuklarda bulunur) neden olduğu bir hastalığı tanımlayan spesifik olmayan bir terimdir.

Norovirüs, birçok kişinin yemek yediği bir durumda çok sayıda viral gastroenterit vakası meydana gelirse, bu kesinlikle gıda zehirlenmesi olarak kabul edilebilir. Norwalk virüsü, yolcu gemilerinde görülen birçok gıda kaynaklı hastalık salgınından sorumludur.

8- En yaygın bulaşıcı gıda zehirlenmesi türleri ve nedenleri nelerdir?

Prof. Dr. Nevzat Artık: Gıda zehirlenmesinin en yaygın nedenleri aşağıdaki enfeksiyonlardan kaynaklanabilir:

• Bakteriler

• Virüsler

• Parazitler

• Prionlar (nadir)

200'den fazla bulaşıcı neden vardır. Bazen soruna bakteriler değil, bakterilerin tüketilmeden önce gıdada ürettiği toksin neden olur. Stafilokok kaynaklı gıda zehirlenmesi ve botulizm bu duruma örnektir.

9. Buzdolabında bile bozulma riski taşıyan gıdalar var mı? Bunları nasıl tespit edebiliriz?

Prof. Dr. Nevzat Artık: Yazın buzdolabı 8-12 C dir özellikle kırımızı et ve kıyma ile tavuk buzdolabında değil derin dondurucu da – 18 C de muhafaza edilmelidir.

10. Tüketmememiz gereken, sıcak havalarda hızla bozulabilen “Asla yemeyin” diyebileceğiniz gıdalar var mı?

Prof. Dr. Nevzat Artık: Yaz aylarında iyi muhafaza edile her türlü gıda tüketilebilir. Ancak hayvansal kökenli gıdalar iyi muhafaza edilmemiş ise tüketilmemelidir.

11. Evde ilk yardım olarak gıda zehirlenmesine karşı neler yapılabilir? Hangi durumda mutlaka hastaneye başvurulmalı?

Prof. Dr. Nevzat Artık: Gıda zehirlenmesi üşüme, terleme, mide bulantısı şeklinde olur. Derhal hastaneye başvurulmalıdır.

12. Ambalajsız ürünlerin tüketilmesindeki tehlikeler nelerdir? Ambalajlı olması her zaman güvenli mi demektir?

Prof. Dr. Nevzat Artık: Ambalaj gıdayı riskler ve bozulmadan korur. Ambalajlı olan ve devletin denetimindeki gıdalar güvenlidir.

13. Tüketici olarak önümüze gelen gıdanın riskli olduğunu anlamamızın bir yolu var mı?

Prof. Dr. Nevzat Artık: Tüketiciler satın alacağı gıdanın satıldığı yer, hijyen koşulları vb. konulara dikkat etmesi gereklidir. Bakarak gıda zehirlenmesi yapacak gıda anlaşılmaz ancak ilk tadımda bir uygun olmayan tat varsa gıda tüketilmemelidir.