Moskova, Ankara’nın kapısını çalar mı? Yahya Bostan

Ukrayna bir kırılmaya doğru gidiyor. Ruslar, İstanbul’da müzakere için üçüncü tur teklifini yaptı. Kiev’den henüz bir dönüş olmadı. Yani işin diplomasi safhasında bir değişiklik yok. Ama sahada önemli bir hareketlilik yaşanıyor. Son bir haftada gelen iki önemli haberi buraya bırakayım. Bir. Moskova, Ukrayna Savaşı’nda ilk kez bir bölgede tam kontrol sağladığını duyurdu. Luhansk, Rusların eline geçti. İki. ABD, “Kendi stoklarım azalıyor” diyerek Ukrayna’ya bazı silahların sevkiyatını durduracağını

Ukrayna bir kırılmaya doğru gidiyor. Ruslar, İstanbul’da müzakere için üçüncü tur teklifini yaptı. Kiev’den henüz bir dönüş olmadı. Yani işin diplomasi safhasında bir değişiklik yok. Ama sahada önemli bir hareketlilik yaşanıyor.

Son bir haftada gelen iki önemli haberi buraya bırakayım. Bir. Moskova, Ukrayna Savaşı’nda

ilk kez bir bölgede tam kontrol sağladığını

duyurdu. Luhansk, Rusların eline geçti. İki. ABD, “Kendi stoklarım azalıyor” diyerek

Ukrayna’ya bazı silahların sevkiyatını durduracağını

açıkladı. Deniyor ki… Ukrayna’ya gönderilmeyecek silahlar arasında hava savunma füzeleri (Patriot), hassas güdümlü füzeler de var. Ukrayna için oldukça kötü bir haber.

Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un

üç yıl sonra ilk kez Rus lider Putin’i araması, iki saatlik bir telefon görüşmesi yapması da ”ABD yoksa Avrupa var” diye düşünen Kiev’i tedirgin edecektir.

“KORİDOR İRAN’DAN GEÇSİN” ÖNERİSİ

Moskova Ukrayna’da konsoloidasyon sağlarken merceğimizi Güney Kafkasya’ya odaklamamız gerekir. Bir önceki yazıda değinmiştik, biraz açalım: Orada da bir kriz patlak verdi ve tansiyon yükseliyor.

2020 tarihli

44 Gün Savaşı

öncesinde bölgede; Rusya, Ermenistan ve İran lehine bir statüko vardı. Ancak Azerbaycan’ın,

-Türkiye’nin desteğiyle-

Karabağ’ı işgalden kurtarması tabloyu değiştirdi. Statüko, Rusya ve İran aleyhine bozuldu (Savaş sırasında

Ermenistan’a silah yardımı Hindistan ve İran tarafından yapıldı.)

Rusya’nın Ukrayna, İran’ın ise Orta Doğu’yla meşgul olması, Türkiye, Azerbaycan ve Ermenistan’a Güney Kafkasya meselesini konuşmak için alan açtı.

Bölgede yeni bir statüko oluşuyor.

Bu statükonun A, B, C’si; Azerbaycan-Ermenistan normalleşmesinin sağlandığı, Türk-Ermeni sınırının açıldığı, Erivan’ın Türkiye üzerinden dünyaya bağlandığı bir barış ve refah iklimdir.

Bu yeni statükonun belkemiği Türkiye’dir.

Statükonun ayaklarının yere basması için elzem olansa

Zengezur Koridoru’nun

hayata geçirilmesidir. Bu koridor Bakü-Nahçıvan karasal bağını kurmakla kalmayacak, Türkiye’nin Orta Asya ile doğrudan ilişkisini de tesis edecektir. Bu yüzden kritiktir. Tahran’ın yakın zamanda Ankara’ya “

Zengezur Koridoru

İran’dan

geçsin

” önerisi getirmesi, bu hat üzerinde kontrolü kaybetmek istememesinden kaynaklanmaktadır.

ERMENİSTAN’IN EKSENİ DEĞİŞTİ

Ermenistan Başbakanı Paşinyan,

-hakkını teslim edelim- liderlik ve cesaret gösteriyor; iç kamuoyu, diaspora, Rusya ve İran baskısına rağmen ülkesinin

eksenini

değiştiriyor

. Azerbaycan ve Türkiye ile sorunlarını çözmek için çaba harcıyor. Bu bir fırsattır. Bakü’nün de bu fırsatı iyi değerlendirmesi gerekir.

Paşinyan’ın

Cumhurbaşkanı Erdoğan’la

20 Haziran’da İstanbul’da gerçekleştirdiği görüşme tarihidir. Ankara’daki kaynaklarımıza sorduğumuzda

yanıt olarak sessizlik alıyoruz.

Ancak dış basında, bu görüşmenin ardından,

Zengezur

Koridoru

ile ilgili gelişmeler yaşanabileceği ifade ediliyor. Nitekim yaşananlar bu iddiayı doğruluyor. Bir. Paşinyan aynı gün İstanbul’da “Topraklarımızdan gelip geçsinler, ne olacak?” dedi. İki. Yine aynı gün,

Azerbaycan, Nahçıvan’ın

özerk

statüsünü kaldıran kararı aldı.

Üç. 27 Haziran’da Türkiye’yi ziyaret eden

Ermenistan Altyapı Bakanı

, muhataplarıyla ticaret ve lojistik üzerine görüşmeler yaptı. Bu gelişmelerin hepsi

Zengezur Koridoru’ndaki

olası ilerlemeye işaret etmektedir. Paşinyan ülkesine döndüğünde Erivan’da Kilise merkezli bir darbe girişiminin açığa çıkarılması, Rusya’nın Kilise’ye sahip çıkması, Rusya’daki Azerbaycanlılara dönük sert tutuklama hamlesi bir bütün olarak okunmalı.

TAAMMÜDEN CİNAYET VE HAKLIYKEN HAKSIZ DURUMA DÜŞMEK

Rusya’nın aralık ayında Azerbaycan’a ait yolcu uçağını vurması, daha sonra

karaya inmesine izin vermemesi

, uçağın Hazar’a düşmesini sağlamaya çalışması,

taammüden

cinayetti

. Bakü’nün özür ve tazminat talepleri kulak arkası edildi. Moskova-Bakü hattında ipler gerildi. Daha sonra Rusya’dan gelen ölümlü tutuklama haberleri işin tuzu biberi oldu.

Nitekim, Azerbaycan Moskova’nın bu operasyonuna sert tepki gösteriyor. Rusların ülkedeki kültürel etkinlikleri iptal edildi. Sputnik’in Bakü ofisi polis tarafından basıldı. Çalışanlar karga tulumba gözaltına alındı. Rusya ne yaparsa yapsın, Azerbaycan’ın gözaltına aldığı bazı Rus vatandaşlarına sert müdahalesi ve bu müdahalenin açık seçik sergilemesi, Bakü’yü “Haklıyken haksız duruma” düşürebilir. Teenni şarttır.

Azerbaycan

İçişleri

Bakanlığı

, “Ruslardan oluşan iki organize suç çetesinin çökertildiğini“ duyurdu. Bu çetelerin İran

bağlantılı

olduğunun vurgulanması dikkat çekicidir ve bize;

gerilimin Moskova-Bakü sınırlarını aşmakta olduğunu

söyler.

ERDOĞAN DEVREYE GİRER Mİ?

Özbek medyasına konuşan, adını vermek istemeyen bir Rus diplomatın sözleri dikkatimi çekti. Moskova, önümüzdeki günlerde

Ankara’dan Bakü’nün sert tavrını yumuşatması için aracı olmasını

isteyebilirmiş.

Cumhurbaşkanı Erdoğan

bugün

Ekonomik

İşbirliği

Teşkilatı liderler

zirvesi

için Azerbaycan’da olacak (Bir dostum Paşinyan’ın da orada olabileceğini söyledi.) Bakü-Moskova gerilimi mutlaka orada yapılacak görüşmelerde gündeme gelecektir. Bölgede yeni statüko oluşturulurken

Ruslar gerilim yaratarak gidişata yön vermeye

çalışıyor. Barış ve refah odağından sapmamak gerekir.