NEBİ MİŞ Kültürel birliktelikten stratejik ortaklığa

Türk Devletleri Teşkilatı'nın (TDT) 12. Zirvesi'ni takip etmek için Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın heyetiyle birlikte Azerbaycan'ın Gebele kentindeyiz. Zirvenin teması, "Bölgesel Barış ve Güvenlik"... "Bölgesel Barış ve Güvenlik"ten sadece savunma alanını değil aynı zamanda, ekonomi, dijitalleşme, ulaşım, altyapı ve enerji gibi alanları içeren bütüncül bir güvenlik yaklaşımını anlamak gerekir.
Özellikle Zirve'nin sonuç bildirgesindeki güçlü güvenlik vurgusuna bakıldığında, teşkilata üye bazı ülkelerin ortak güvenlik şemsiyesine ihtiyacının arttığını öngörmek kolay.

TDT, kuruluşundan bu yana geçen 16 yılda, kültürel birliktelikten stratejik ortaklığa geçiş konusunda önemli bir mesafe kaydetti. Bu durumu açılış konuşmasında Aliyev, "Ciddi jeopolitik merkezlerden biri olarak TDT'nin küresel alanda nüfuzu giderek yükseldi" sözleri ile vurguladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da çok taraflılığın aşındığı ve BM Güvenlik Konseyi başta olmak üzere uluslararası kurumların işlevsizleştiği bir dönemde, TDT'nin uluslararası meselelerde "ortak duruş sergilemesi" ve "haklının yanında durması" gerektiğine vurgu yaptı. Gazze'de devam eden soykırımı hatırlattı. Bölge için İsrail'in en büyük tehdit olduğunun bir kez daha altını çizdi. Bu ifadeler, zikredilen konulardaki ortak duruş eksikliğinin diplomatik olarak dile getirilmesiydi.
TDT, bugün için 40'tan fazla alanda kurumsal işbirliği yürütüyor. Bu işbirliğinin artması ve kurumsallaşmanın hızlanmasında Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın teşvik edici liderliğini ve Türkiye'nin itici gücünü vurgulamak gerekir.
Teşkilat için 2021 İstanbul Zirvesi kurumsallaşma, derinleşme ve kapsayıcılıkta önemli bir dönüm noktasıydı. Bir önceki yıl Bişkek Zirvesi'nin ardından, ekonomik entegrasyon ve sürdürülebilir kalkınma alanlarında büyük mesafe kat edildi. TDT, 2.1 trilyon doları geçen GSYH'ye ulaştı. Ticaret hacmi son yıllarda yüzde 3'ten yüzde 7'ye çıktı. Türk Yatırım Fonu ve Orta Koridor gibi projelerin başarısı ile bu hacmin daha artmasını beklemeliyiz.
Bu yıl Gebele'de düzenlenen zirvede, bölgesel barış ve güvenlik konuları daha üst bir çerçeveye yerleştirildi. Ev sahibi Aliyev'in, son yıllarda Türkiye ile gerçekleştirilen 25'ten fazla ortak askeri tatbikatı hatırlatarak 2026'da TDT ülkelerinin ortak bir askeri tatbikat yapmasını önermesi bu açıdan dikkat çekicidir.
Bu teklif, yalnızca askeri işbirliği ve savunma sanayii alanındaki ilişkileri kurumsal bir zemine taşımayı değil, aynı zamanda stratejik caydırıcılık kapasitesini ortak bir anlayışla güçlendirme arayışını da yansıtmaktadır. Yine bu zirvede öne çıkan "TDT+formatı" önerisi, Türk dünyasının kendi içine kapanmak yerine, küresel ve bölgesel ortaklarla etkileşime yöneldiğini gösteriyor.
Özellikle Zengezur Koridoru'nun işlemeye başlamasıyla, birçok ülkenin teşkilata ilgisi ve ihtiyacı artacaktır.
TDT, kültürel bir platformun ötesine geçmiştir. Ancak, tam bir stratejik ortaklığa ulaşmak için daha mesafe alması gerekmektedir. Bu bağlamda tüm ülkeler TDT'nin potansiyeline güvenirlerse, odaklarını farklı ülkelerin yönlendirmesiyle dağıtmazlarsa, gelecekte ağırlığı olan bir güvenlik ve kalkınma bloku ortaya çıkacaktır.