O gece Türk hava sahasında da hareketlilik yaşandı Yahya Bostan

13 Haziran Cuma günü çıkan yazım özetle şöyle bitiyordu: “İran, yaşanan gelişmeleri psikolojik harp/sinir harbi olarak görüyor ama yanılıyor. Gelişmeler sinir harbinden sıcak çatışmaya evriliyor.” Yazının mürekkebi kurumadan İsrail, İran’a saldırdı . Peki, İran bunu öngöremedi mi? Neden karşılık veremedi? Onu anlatacağım. O gece Türk hava sahasında neler yaşandığına ilişkin kulisleri de aktaracağım. Ancak önce birkaç hususu vurgulamam gerekiyor. ANKARA’NIN ÇAKRALARI AÇIK Bugüne kadar bir çok konuda

13 Haziran Cuma günü çıkan yazım özetle şöyle bitiyordu:

“İran, yaşanan gelişmeleri psikolojik harp/sinir harbi olarak görüyor ama yanılıyor. Gelişmeler sinir harbinden sıcak çatışmaya evriliyor.”

Yazının mürekkebi kurumadan

İsrail, İran’a

saldırdı

. Peki, İran bunu öngöremedi mi? Neden karşılık veremedi? Onu anlatacağım.

O gece Türk hava sahasında neler yaşandığına

ilişkin kulisleri de aktaracağım. Ancak önce birkaç hususu vurgulamam gerekiyor.

ANKARA’NIN ÇAKRALARI AÇIK

Bugüne kadar bir çok konuda Ankara’nın öngörülerinin haklı çıktığına şahit oldum. Askeri, istihbari, diplomatik ve siyasi bakış açısının toplamından oluşan

Türk devlet aklının

çakraları

açık

. Gelişmeler ayakları yere basan, rasyonel, sağduyulu, çok katmanlı analizlerle okunup buna göre tedbir alınıyor. İsrail’in İran’a saldırısının da bu şekilde, aylar içinde, güçlü öngörülerle analiz edildiğine şahit oldum. İsrail, İran’a saldırdığında yaşananları anlamak için yine o öngörü sahibi (güvenlik) kaynaklarıma bazı sorular sordum.

SALDIRI DALGASI O GECE BAŞLAMADI

Deniyor ki… ABD bir an önce Çin’e odaklanmak istiyor. İran’ın nükleer programı bölgeden çıkmasına engel. Washington önce müzakere masasında işi kotarmaya çalıştı.

Direnç görünce

İsrail’i

“engellemedi.”

Deniyor ki…

Tahran’ın nükleer kapasitesini askeri tedbirler belki geciktirir ama bitiremez.

Yer üstündeki hedefleri vurabilirler ama yer altına ulaşamazlar. Bu yüzden… İsrail’in nihai hedefi;

yapabilirse rejim değişikliği, yapamazsa Tahran’ı masaya oturtmaktır.

“İran’ın hava savunma sistemleri neden çalışmadı” diye soruluyor… Deniyor ki… Bu saldırı bir günlük bir saldırı değildi…

Aylar

önce İsrail İran’a

saldırmış ve yüksek irtifa hava savunma sistemlerini hedef almıştı.

Bu kez orta ve düşük irtifa hava savunma sistemlerine odaklanıldı. İsrail’in hava üstünlüğünü ele geçirmesinin sebebi budur.

Bir şey daha deniyor… İsrail, elektronik harbi iyi kullanıyor ama İran’ın İsrail’e verdiği zarar yadsınamaz.

Tel Aviv füzeleri engelleyemiyor.

Bu anlamda

Demir Kubbe’nin zaafı ortaya

çıktı

.

ANKARA’YI ENDİŞELENDİREN İHTİMAL

Şimdi benim analizlerime gelelim…

İran-İsrail gerilimi başladığında Ankara’da iki önemli güvenlik zirvesi yapıldı (İkincisi

Cumhurbaşkanı Erdoğan

başkanlığında.) Yapılan açıklamalardan yola çıkarak, Türkiye’nin pozisyonunu şöyle özetleyebiliriz: Bir. Bu krizin müsebbibi İsrail. İsrail saldırganlığı durdurulmalı. İki. Krizin üçüncü ülkelere sıçrama, aynı zamanda (tıpkı Ukrayna’da olduğu gibi) İran’ın

küresel güç mücadelesi alanına dönüşmesi

ihtimali var.

Krizin yapısındaki bu olası değişim çözümü kısa vadede imkansız hale getirir. Bu daha çok

kan akmasına, bölgesel istikrarsızlığa, terörün canlanmasına ve göçe

neden olur.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN’DAN TAM SAHA PRES

Ankara’nın

“Kriz yayılmamalı ve nükleer müzakerelere dönülmeli”

yaklaşımında olduğu açık.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın

, telefon diplomasisi ve özellikle Irak ve Suriye’ye “Bu krizin dışında durun” telkini bunun göstergesi. Erdoğan’ın, İran

Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan

ile görüşmesinin hemen ardından

ABD Başkanı Trump’la

konuşması, ertesi gün tekrar Trump’la görüşmesi, dün tekrar Pezeşkiyan’la iletişim kurması; Trump’ın “Görüşmeler yapıyorum, barış ihtimali var” demesi, Ankara’nın ateşi söndürmek için taraflar üzerinde ciddi bir baskı kurduğunu gösteriyor.

KRİZ NEREYE GİDER?

Bu krizin iki tarafı var. Bir yanda İran (Çin henüz katkı vermiş değil, Ruslarınki radar görüntüsü, elektronik istihbaratla sınırlı), diğer yanda İsrail var. İsrail’in savunmasını ABD, İngiltere, Fransa ve Ürdün’den oluşan koalisyon yapıyor.

İran

hava sahası

İsrail’in kontrolünde. Bu Tahran için ciddi bir tehlike. İsrail

de

İran’ın

füzelerini durduramıyor

. Ancak İran’ın füze stoğu sınırlı.

Elinde 2 bin füze olduğu, stoğun dörtte birini harcadığı söyleniyor.

Bu yüzden krizin geleceğini iki unsur belirleyecek: Bir. İran elindeki stoğu yeni tedariklerle (Rusya ve Çin’den) güçlendirebilecek mi? Aksi durumda savaşı sürdürmesi çok zor. İki. İran, bu tedariğe erişirse, İsrail toplumu füzelere ne kadar psikolojik direnç gösterebilecek? Tahran’ın telafuz ettiği “Netanyahu hükümetini devireceğiz” vaadinin altı boş değil.

İKİNCİ FAZ DAHA TEHLİKELİ OLABİLİR

Karşılıklı saldırıların yaşandığı

bu ilk faz kontrollü seyrediyor.

Ancak… Yakında ikinci fazın başlayacağını düşünüyorum. Tahran, eriyen stoğu için yeni tedarik bulamazsa İsrail, İran’ı pes ettirmek ve masaya oturtmak (ya da rejim değişikliği) amacıyla hayat damarlarına saldırabilir. Aksi olur da İran tedariği sağlarsa karşılıklı saldırıların büyük ölçüde sivil alanlara yöneldiği, İran’ın

küresel kamplaşmanın oyun sahası haline geldiği

daha büyük bir gerilimle yüzleşebiliriz. Böyle bir durumda

Tahran’ın başarıya ulaşmak için oyun değiştirici bir hamle yapması gerekir.

Şu anda savaş İsrail’in güçlü olduğu “hava” boyutunda yapılıyor. İran bu savaşı “karaya” çekemezse -ki lojistik olarak çok zor- yıpranacağını söyleyebiliriz.

O GECE NASIL BİR HAREKETLİLİK YAŞANDI?

Bunlar krizin ilk evrelerinde yaptığım okumalar. Gelişmelerin nasıl seyredeceğini göreceğiz. Şimdi, İsrail’in

ilk saldırıyı düzenlediği o gece, Türk hava sahasında yaşananlara

bakalım:

O gece

Türk radarları

Suriye üzerinde bir hareketlilik algılıyor. Bir düzineden fazla İsrail uçağı (ilk grup)

Suriye hava sahasına girip geri dönüyor

(Burada aldatmaca yapıyorlar.) Bunun üzerine bölgeyi kontrol için

Türk erken uyarı uçakları havalanıyor.

İlk grup geri dönünce bu kez İsrailli ikinci, üçüncü gruplar Suriye hava sahasına giriyor. Bunun üzerine Türk hava sahasının korunması, ihlallerin önlenmesi, Türkiye’ye dönük bir tehdit oluşursa bertaraf edilmesi için

Türk jetleri de -tedbiren- teyakkuza

geçiyor.

Son söz: İsrail’in yüksek teknolojisi, radara yakalanmayan uçakları, F-35’ler vesair çokça konuşulur. Türk radarları o gece her şeyi gördü. Kuyruk numarasına kadar.