“Türkiye’nin Apollo Projesi” Tek tek deprem riski hesaplanacak

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ile Türkiye İş Bankası iş birliğiyle hayata geçirilen Marmara Aktif Fay Tehlike ve Risk Uygulama ve Araştırma Merkezi (MATAM),  İTÜ Ayazağa Yerleşkesi’nde düzenlenen törenle kapılarını açtı. “Türkiye’nin Apollo Projesi” olarak adlandırılan MATAM, klasik statik haritaların ötesine geçerek yapay zeka destekli, sürekli güncellenen “konuşan haritalar” üretecek. Mikro ölçekte yer hareketi ve bina davranış analizleri yapılacak, sensör ağlarıyla her depremde binaların tepkisi gerçek zamanlı olarak izlenecek. Marmara’daki deniz ve kara faylarının geometrisi, deniz tabanı jeofiziği ve LiDAR ölçümleriyle tek çatı altında toplanacak.

Prof. Dr. Yaltırak, 30 yılı aşkın süredir Marmara'daki faylar üzerine araştırmalar yapıyor.  TAHLİYE DESTEĞİ SUNACAK

Merkez, belediyelere ve kurumlara anlık risk göstergeleri sunan interaktif platformlar da geliştirecek. Böylelikle müdahale ve tahliye kararları desteklenecek. Yüksek başarımlı hesaplama (HPC) altyapısı, jeoloji–jeofizik–mühendislik testleri için kompozit laboratuvarlar, duraylı izotop ve lüminesans jeokronolojisi birimleri de merkezin teknik donanımı arasında yer alıyor.

126 BİN CAN KAYBETTİK

Merkezin Müdürü Prof. Dr. Cenk Yaltırak ise, bireysel çalışmaların deprem gibi büyük sorunlara çözüm olamayacağını, kurumsal ve bilimsel temelde çalışmanın şart olduğunu vurguluyor. MATAM’ın en önemli özelliklerinden birinin veriyi üç boyutlu görselleştirme olduğunu söyleyen Yaltırak, kara ve deniz fay hatlarının entegre biçimde izlenerek risklerin dinamik olarak değerlendirileceğini aktarırken, “Depremi unuttuğunuzda ölürsünüz. Bu yüzyılda 126 bin can kaybettik. Önemli olan depremin ne zaman olacağı değil, sizin ona hazır olup olmadığınız. Biz MATAM’da bu hazırlıklar için çalışıyoruz” diye konuştu. 

TEK HESAPLAYACAĞIZ

Prof. Dr. Yaltırak, merkezin en iddialı hedeflerinden birinin Marmara’daki 2.6 milyon binanın tek tek deprem riskini hesaplamak olduğunu vurgularken şunları söyledi: “Bu bireysel değil, kurumsal ve bilimsel bir çaba gerektirir. Biz burada kara ve deniz fay hatlarını entegre biçimde izleyip, elde ettiğimiz veriyi üç boyutlu görselleştiriyoruz. Böylece geçmişten bugüne tüm fay izlerini noktasal olarak ortaya koyuyoruz."

ÖRNEK OLACAK

Öte yandan merkezin açılışında konuşan İTÜ Rektörü Prof. Dr. Hasan Mandal, MATAM’ın yer bilimlerinden dijital teknolojilere, risk modellemeden mühendisliğe kadar farklı alanları bir araya getiren disiplinler arası bir ekosistem sunduğunu vurguladı. Mandal, merkezin afetlere hazırlıkta yenilikçi bir model oluşturduğunu belirtti. Türkiye İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Suat Sözen ise Ocak 2024’te imzalanan protokolle duyurulan merkezin, deprem verilerini teknolojik altyapıyla harmanlayarak olası can ve mal kayıplarını en aza indirmeyi amaçladığını söyledi. Sözen, MATAM’ın disiplinler arası yapısıyla veri üretiminde hız ve doğruluk sağlayacağını, aynı zamanda diğer kurumlara da örnek olacağını ifade etti.

MATAM geçtiğimiz gün kapılarını açtı. DEV AKADEMİK KADRO

Merkezde ilk etapta Prof. Dr. Serdar Akyüz, Prof. Dr. Gürsel Sunal, Prof. Dr. Kadir Eriş, Prof. Dr. Nebiye Musaoğlu, Prof. Dr. Himmet Karaman, Prof. Dr. Şule Öğüdücü, Prof. Dr. Seda Kundak, Doç. Dr. Beyza Taşkın, Doç. Dr. Orkan Özcan, Doç. Dr. Cengiz Zabcı, Dr. Öğr. Üyesi Ufuk Tarı, Dr. Öğr. Üyesi Gülsen Uçarkuş, Dr. Öğr. Üyesi İrem Elitez ve Dr. Öğr. Üyesi Bülent Yağcı’nın da aralarında bulunduğu geniş bir akademik kadronun görev yapacağı duyuruldu. 

[email protected]