SonTurkHaber.com
close
up
Menu

Golden sonra duygulandım Nice i deviren iki golü atan Kerem Aktürkoğlu ndan açıklama: Dün gece konuştuk Fanatik Gazetesi Fenerbahçe (FB) Haberleri Spor

Yunanistan da işçiler İsrail in Sumud Filosu na saldırısı nedeniyle greve gitti

Üniversiteyi 3 yılda bitirme formülü: 240 kredi 180 e düşürülecek Eğitim Haberleri

Trump ın Gazze planına karşı ilk itirazlar yükseldi! Bazı şartları var

BAKARA SURESİ OKU Bakara Suresi Anlamı, Tefsiri, Arapça Okunuşu, Türkçe Meali Dini Bilgiler

Ödüllü keman sanatçısı Laçin’in öldüğü kazanın keşfi yapıldı

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Kacır: Çelik üretiminde bu yıl Avrupa da 1. dünyada 7. büyük üreticiyiz

Okul servisiyle midibüs çarpıştı: 7 öğrenci yaralandı!

Dünya Zeki Yavru ya yapılan çirkin hareketi konuşuyor: Nasıl olur da kırmızı kart gösterilmez!

Küresel Kararlılık Filosu Türkiye Basın Ofisi: İsrail in filoda yardım taşınmadığı iddiası yüz kızartıcıdır

Dünyanın Gazze ye olan sessizliğine sanatıyla tepki gösterdi: Dünya izlerken muralı büyük beğeni gördü VİDEO İZLE

İsrail Başbakanlık Ofisi: İsrail, Trump ın planının ilk aşamasını uygulamaya hazırlanıyor Gündem Haberleri

Minguzzi nin katillerinin cezaevinde birbirlerine yazdığı mektup ortaya çıktı

Trump ın Hamas a cevabı Netanyahu yu şaşkına çevirdi! İsrail de ateşkes şoku

Zafer Partisi nden Fatih Altaylı çıkışı! Yargı tarafsızlığına gölge düşürdü

Özgür Özel den Ali Babacan a telefon Sözcü Gazetesi

Enflasyon verisi TCMB nin faiz kararını nasıl etkiler? Capital Economics ten çarpıcı tahmin

Bulgaristan da sel felaketi 2 can aldı

Yahşihan Belediyesi ne yönelik soruşturmada, 6 şüphelinin mal varlıklarına el konulması kararı

Real Madrid artık bir Taylor Swift şarkısı: Yeni albümde büyük sürpriz

Akıl dönüşümleri Süleyman Seyfi Öğün

Akıl dönüşümleri Süleyman Seyfi Öğün

SonTurkHaber.com, Yenisafak kaynağından alınan verilere dayanarak duyuru yapıyor.

Târih daralıyor. Son yarım asırdır tekmil dünyâda uygulanan, adına neoliberalizm denilen kaba bir ekonomizmin iflâs ettiği günleri idrâk ediyoruz. Artık, ekonomik akılcılık olarak güzellenen yüceltilen ve daha mühimi lâyüselleştirilen bir aklın içinde derin bir hesapsızlığın yattığını ; bu “akılla” ahmaklaşmamış ve kendi aklına mukâyet olabilen herkes tarafından kavrandığını görüyoruz. Ekonomik aklın yerini alan tekno aklın ise nelere gebe olduğunu şimdilik kestirmek hayli zor. Onu geliştiren

Târih daralıyor. Son yarım asırdır tekmil dünyâda uygulanan,

adına neoliberalizm denilen kaba bir ekonomizmin

iflâs ettiği günleri idrâk ediyoruz. Artık, ekonomik akılcılık olarak güzellenen yüceltilen ve daha mühimi lâyüselleştirilen bir aklın içinde derin bir hesapsızlığın yattığını ; bu “akılla” ahmaklaşmamış ve kendi aklına mukâyet olabilen herkes tarafından kavrandığını görüyoruz. Ekonomik aklın yerini alan tekno aklın ise nelere gebe olduğunu şimdilik kestirmek hayli zor. Onu geliştiren mühendislik çevreler bile çok defâ buluşlarının târihi nereye sürükleyebileceğini bilemiyor.

Evet kabaca dünyâyı üç tür aklın idâre ettiğini söyleyebiliriz. Bunlar sırasıyla

siyâsî, ekonomik ve teknolojik akıllar

olarak özetlenebilir. . Bu üç sâhada yürütülen akıllar esâsen birbirinden farklıdır. Siyâsî akıl bunların arasında en eski ve en baskın olanıdır.

Kadim dünyâ serâpa siyâsîdir

ve ona rakip olabilecek başka bir akıl mevcût değildir. Kadim dünyânın üretim , mübâdele ve tüketim tarzları kendi başına bir akıl vücûda getirecek kadar tekâmül etmiş değildir. Biraz tuhaf kaçacağını biliyorum ama

binlerce senelik kadim târiihin ekonomik bir niteliği olmadığını

düşünenlerdenim. Evet bir terim olarak ekonomi mevcuttur. Bu terimi icât eden Aristotateles onu hane geçimi olarak sınırlandırır. Yâni kadim dünyâ metaekonomik bir niteliğe sâhiptir. Daha iyi anlaşılsın diye bir misâl vereyim. Aztekler veyâ kadim Hindistan’ın bir üretim, mübâdele ve tüketim dünyâsı elbette vardı. Ama bunların , bugün biz modernlerin anladığı mânâda ekonomik bir değeri yoktu.

Bir yapının târiihe istikâmet verecek bir kapasite kazanması için kamusal bir kapsam ve derinlik sağlaması gerekir. Nitekim kadim dünyâda kamusal sâhaların yegâne sâhibi devletler olmuştur. Bir elinde kılıç diğer elinde ise yasaları tutan devletler veri üretim, mübâdele ve tüketim tarzlarını kontrol eden kurumsal bir ağ geliştirirler ve düzen adına bunların herbirine müdâhale ederler.

Kapitalist birikim , son iki , bilemediniz üç asırda, peyderpey bu tabloyu bozdu.

Ekonominin yükselen güçleri, üretim,mübâdele ve tüketim tarzlarını ekonomik hâle getirdi ve ona kamusal bir derinlik kazandı .

Bu dinamik siyâsetin binlerce senelik kamusal tekellerini tehdit etmeye başladı. Tuhaf olan devlet ve ekonomi arasında keskinleşen çelişkiler , bekleneceği ve bâzı anlatılarda da mübalâğalı olarak işlendiği üzere bir kan dâvası doğurmadı. Aslında en kritik hususlardan birisi budur.

Devletlerin merkezî gücü ve kapasitesi kapitalizmin işine geliyordu.

Kapitalizm, söylemin aksine piyasa çeşitliliğine inanmaz.

Kapitalist birikim kaçınılmaz olarak tekelleşmeyle biter.

Bu sebeple ,palazlanan ekonominin güçleri devletin merkezîleştirici gücünü yanına almaya ihtimam göstermiştir. . Zırâi ve ticârî kapitalizmin yükselişi ile modern devletin bürokratik yeniden yapılanması arasındaki örtüşmeler tesâdüfî değildi. Bu yakınlık adına

ekonomipolitik

denilen bir yanılsamaya yol açmıştır. Meselâ Ricardo ve Marx burada zokayı yutmuş ve devletin ekonominin kontrolü altına girdiğini düşünmüşlerdir. Evet bir işbirliği olduğu muhakkaktır. Çok muhataralı bir işbirliğidir bu.Ekonomi kendisini büyütmek için devleti, devlet ise hazinesi zengin tutmak için ekonominin güçlerine ihtiyaç duyar.

Ama en saf hâliyle ekonomi devletten; devlet ise ekonomiden hoşlanmaz.

Çünkü neticede devlet mâlî kollarını çalıştırarak, yâni vergi koyarak ekonomiden artık çekmektedir. Bu da kârın maksimizasyonuna imân eden ekonomik akılda karşılığı olmayan ve onun asla gönüllü olarak kabûl edemeyeceği bir şeydir. Diğer taraftan devletler de ekonominin güçlerinden hoşlanmaz . Çünkü onun

orijinal aklı kamusal sâhada kendisine şirk koşulmasını

asla sindiremez. Karikatürleştirerek söyleyelim. Bir bürokrat karşısında çok da anlamadığı ekonomik cembazlıklardan bahseden bir müteşebbisi dâima şüphe ile karşılar; tıpkı bir müteşebbisin elinde akıl sır erdiremediği ve işine engel olarak gördüğü yasa ve mevzûatları masaya koyan bir bürokrattan hoşlanmadığı gibi.

Siyâset (devlet) ile ekonomi arasındaki gerilimler işte buralarda ortaya çıkmıştır. Bu da en saf şekliyle vergilerin oranları ve devlet harcamalarının tâkibi gibi meselelerde başlamış daha sonra dallanıp budaklanmıştır. Şu kadarına işâret edelim; siyâset ile ekonominin güçleri arasında hacimli ve karmaşık ilişkiler, işbirlikleri kadar derin bir uzlaşmazlıklar hüküm sürer.

Ekonominin güçleri kapitalizmin krizlerini çözmekte de devletlere bir can simidi gibi sarıldığını da biliyoruz. II.Umûmî Harp sonrasında kurulan dünyâ tam da bunu gösterir.

Ekonomipolitik iddia gerilemiş, bunun yerini (sosyal)devletlerin daha da baskın olduğu poltikekonomiler

almıştır. 1970’lerden başlayarak ekonominin güçleri yürürlükte olan politikekonomilerin tasfiyesi için büyük bir seferberlik başlattı. Neoliberal dalga tam da bunu ortaya koyar. Burada hedeflenen (sosyal)devletlerce baskılandığı düşünülen ekonominin güçlerine yeni bir dinamizm kazandırmaktı. Lâyüsel ekonomizm, bilhassa kendisi açısından mâliyetlerini arttıran, yüksek vergi ve yeniden bölüşüm kanallarını parçaladı. Devletler ve bürokrasiler günah keçileri hâline getirildi ve lânetlendi. Ekonomik aklın idâre ettiği ettiği dünyâ 2000’lerden başlayarak arkasında çöküntü, durgunluk, derin eşitsizlikler, mutsuz ve öfkeli kalabalıklar bırakarak sönümlenmeye başladı. Devletlerin, intikamcı reflekslerle geri dönüşü başladı. Bu da popülizm ve arkasından gelen faşizan ve nazizan bir dalga boyunda tecelli etti.

Ekonomik akıl ile siyâsî akıl çelişkisi derinleşirken hiç beklenmedik başka bir dinamik devreye girdi. Teknikten teknolojiye, oradan da teknoya evrilen yeni bir dinamikti bu. Bugünlerde YZ ile şâhikasına çıkan dijital bir evren meydana geldi.

Bu yeni dinamik kendi güçlerini oluşturuyor. Bu yeni oligarşi hem ekonominin hem de devletlerin güçleriyle hem iç içe hem de onlardan bağımsız bir yapılanma içinde.

Bâzı yorumcular aşırı bir değerlendirme yapıp tekno akıl güçlerinin hem devletleri hem de ekonominin güçlerini tasfiye edeceğini iddia ediyor.(Olabilite gibi yarısı Türkçe yarısı frenkçe olan şirketokrasi gibi ihtimamsız, savruk bir kavram tedâvülde). Ben o kanaatte değilim. Evet tekno dünyânın herşeyi kendi kodlara aktaracağını;

teknopolitik, teknoekonomik

bir dünyâda yaşayacağımızı öngörebiliyorum. Ama garaj çocuklarının veyâ Silikon start up’çılarının dünyâyı tek başlarına idâre edebilecek bir kapasitelerinin olduğunu zannetmiyorum. Yeni dünyâ, eski oligarşiler ile yeni oligarşilerin arasındaki çelişkilerin nasıl seyredeceği, bunların nerelerde ne kadar uzlaşacağına bağlı olarak şekillenecek.

Durumu takip etmeye devam edin, SonTurkHaber.com her zaman en yeni haberleri sunuyor.
seeGörüntülenme:99
embedKaynak:https://www.yenisafak.com
archiveBu haber kaynaktan arşivlenmiştir 25 Ağustos 2025 04:09 kaynağından arşivlendi
0 Yorum
Giriş yapın, yorum yapmak için...
Yayına ilk cevap veren siz olun...
topEn çok okunanlar
Şu anda en çok tartışılan olaylar

Golden sonra duygulandım Nice i deviren iki golü atan Kerem Aktürkoğlu ndan açıklama: Dün gece konuştuk Fanatik Gazetesi Fenerbahçe (FB) Haberleri Spor

03 Ekim 2025 00:21see583

Yunanistan da işçiler İsrail in Sumud Filosu na saldırısı nedeniyle greve gitti

03 Ekim 2025 09:49see228

Üniversiteyi 3 yılda bitirme formülü: 240 kredi 180 e düşürülecek Eğitim Haberleri

03 Ekim 2025 04:06see213

Trump ın Gazze planına karşı ilk itirazlar yükseldi! Bazı şartları var

03 Ekim 2025 08:45see212

BAKARA SURESİ OKU Bakara Suresi Anlamı, Tefsiri, Arapça Okunuşu, Türkçe Meali Dini Bilgiler

03 Ekim 2025 12:17see200

Ödüllü keman sanatçısı Laçin’in öldüğü kazanın keşfi yapıldı

03 Ekim 2025 14:06see199

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Kacır: Çelik üretiminde bu yıl Avrupa da 1. dünyada 7. büyük üreticiyiz

03 Ekim 2025 18:49see196

Okul servisiyle midibüs çarpıştı: 7 öğrenci yaralandı!

03 Ekim 2025 10:19see193

Dünya Zeki Yavru ya yapılan çirkin hareketi konuşuyor: Nasıl olur da kırmızı kart gösterilmez!

03 Ekim 2025 12:00see184

Küresel Kararlılık Filosu Türkiye Basın Ofisi: İsrail in filoda yardım taşınmadığı iddiası yüz kızartıcıdır

03 Ekim 2025 20:58see184

Dünyanın Gazze ye olan sessizliğine sanatıyla tepki gösterdi: Dünya izlerken muralı büyük beğeni gördü VİDEO İZLE

03 Ekim 2025 12:34see182

İsrail Başbakanlık Ofisi: İsrail, Trump ın planının ilk aşamasını uygulamaya hazırlanıyor Gündem Haberleri

04 Ekim 2025 04:16see182

Minguzzi nin katillerinin cezaevinde birbirlerine yazdığı mektup ortaya çıktı

03 Ekim 2025 09:30see180

Trump ın Hamas a cevabı Netanyahu yu şaşkına çevirdi! İsrail de ateşkes şoku

04 Ekim 2025 03:44see178

Zafer Partisi nden Fatih Altaylı çıkışı! Yargı tarafsızlığına gölge düşürdü

03 Ekim 2025 17:41see173

Özgür Özel den Ali Babacan a telefon Sözcü Gazetesi

03 Ekim 2025 21:22see167

Enflasyon verisi TCMB nin faiz kararını nasıl etkiler? Capital Economics ten çarpıcı tahmin

03 Ekim 2025 14:12see167

Bulgaristan da sel felaketi 2 can aldı

03 Ekim 2025 23:29see167

Yahşihan Belediyesi ne yönelik soruşturmada, 6 şüphelinin mal varlıklarına el konulması kararı

03 Ekim 2025 13:58see166

Real Madrid artık bir Taylor Swift şarkısı: Yeni albümde büyük sürpriz

03 Ekim 2025 12:43see151
newsSon haberler
Günün en taze ve güncel olayları