Ciltte renk kaybı mı yaşıyorsunuz? Vitiligo hakkında bilmeniz gerekenler

Vitiligo, özellikle güneşe maruz kalan bölgelerde ortaya çıkan ve zamanla yayılabilen beyaz lekelerle dikkat çekmektedir. Bu durum çoğu zaman yanlış teşhis edilebilmektedir. Peki, vitiligo diğer cilt hastalıklarından nasıl ayırt edilir? Tedavi süreci nasıl ilerler?

VİTİLİGO NEDİR?

Vitiligo, ciltte beyaz lekelerin oluşmasına neden olan bir pigment bozukluğudur. Derimizin rengini belirleyen melanin, melanosit adı verilen hücreler tarafından üretilir. Ancak bu hücrelerin zarar görmesi ya da tamamen yok olması sonucu ciltte melanin üretimi durur ve beyaz lekeler ortaya çıkar. Halk arasında "ala hastalığı" ya da "beyazlama hastalığı" olarak bilinen vitiligo, bulaşıcı değildir. En çok güneşe maruz kalan alanlarda; yüz, eller, kollar ve bacaklar ile genital bölgede görülür. Ciltte yarattığı kozmetik değişiklikler, bazı bireylerde psikolojik ve sosyal sorunlara yol açabilir.

VİTİLİGO BELİRTİLERİ NELERDİR?

Vitiligonun en tipik belirtisi, ciltte simetrik olarak ortaya çıkan beyaz lekelerdir. Bu lekeler genellikle yavaş ilerler ancak bazı bireylerde hızlı yayılım gösterebilir.

Belirtiler şunlardır:

- Deride beyaz ya da açık renkli lekelerin oluşması

- Lekelerin zamanla büyümesi ve yayılması

- Saç, kaş, kirpik veya sakalda beyazlamalar

- Göz çevresi, ağız, burun ve genital bölgede renk kaybı

- Dirsek, diz, el ve ayak gibi bölgelerde daha belirgin lekeler

- Ciltte düzensiz ton farkları

- Güneşe maruz kalındığında lekelerin daha da belirginleşmesi

- Nadir durumlarda iris renginde değişiklik

Koyu tenli bireylerde bu lekeler daha fazla dikkat çeker ve bu durum estetik kaygılara neden olabilir. Çocuklarda da benzer belirtiler gözlemlenir. Hastalık ağrısız seyreder ve erken tanı, tedavi sürecini kolaylaştırabilir.

VİTİLİGONUN NEDENLERİ NELERDİR?

Vitiligo, genellikle bağışıklık sisteminin melanositlere saldırmasıyla ortaya çıkan bir otoimmün hastalıktır. Hastalığın gelişiminde genetik ve çevresel etkenler rol oynayabilir.

Başlıca nedenler:

- Otoimmün Hastalıklar: Vücut savunma sistemi melanositleri hedef alabilir.

- Genetik Yatkınlık: Ailede vitiligo geçmişi olanlarda risk artar.

- Stres ve Travma: Fiziksel ya da psikolojik stres tetikleyici olabilir.

- Hormonal Değişimler: Ergenlik, hamilelik ve tiroid rahatsızlıkları etkili olabilir.

- Cilt Yaralanmaları ve Güneş Yanığı: Pigment üretimini bozabilir.

- Kimyasallara Maruz Kalma: Melanositleri etkileyen maddeler riski artırabilir.

- Nörolojik Faktörler: Sinir sistemi ile ilgili sorunlar da melanin üretimini etkileyebilir.

VİTİLİGO NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Vitiligo tanısı genellikle dermatolojik muayene ile konulur. Ancak bazı durumlarda tanıyı desteklemek için çeşitli testler de yapılabilir:

- Fiziksel Muayene: Lekelerin şekli, rengi ve yayılımına bakılır.

- Wood Işığı İncelemesi: UV ışığı yardımıyla pigment kaybı detaylı incelenir.

- Deri Biyopsisi: Melanositlerin durumu değerlendirilir.

- Kan Testleri: Tiroid bozuklukları, otoimmün hastalıklar ve vitamin eksiklikleri için kullanılır.

- Genetik Testler ve Otoimmün Panel: Ailevi yatkınlık ve bağışıklık sistemi sorunları araştırılır.

VİTİLİGO NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Vitiligo tedavisi kişiye özel olarak planlanır. Tedavi süreci uzun sürebilir ve bazı yöntemler sınırlı sonuç verebilir. Uygulanan yöntemler şunlardır:

- İlaç Tedavisi: Kortizonlu kremler erken dönemde kullanılabilir. Takrolimus ve pimekrolimus gibi bağışıklık baskılayıcı kremler, özellikle yüz ve boyun için uygundur. Ancak bu ilaçlar dermatolog kontrolünde kullanılmalıdır.

- Işık Tedavisi (Fototerapi): UVB ışığı ile yapılan tedavi, pigment kaybını yavaşlatabilir ya da kısmen geri kazandırabilir. Tam iyileşme sağlamaz, ama lekelerde düzelme gözlemlenebilir.

- Depigmentasyon Tedavisi: Ciltte yaygın beyaz lekeleri olan hastalar için uygulanır. Monobenzileter ile cildin tamamı beyazlatılır. Bu kalıcı bir işlemdir ve bazı yan etkileri olabilir.

- Cerrahi Yöntemler: Greftleme ve hücresel süspansiyon nakli gibi işlemler, diğer yöntemlere cevap vermeyen hastalarda tercih edilir. Etkisi sınırlıdır ve her hasta için uygun olmayabilir.

- Kozmetik Kamuflaj: Estetik kaygı yaşayan hastalar için özel fondötenler ve kapatıcılar kullanılabilir. Bu ürünler tedavi edici değil, geçici çözümdür.

- Psikolojik Destek: Vitiligo psikolojik etkiler yaratabilir. Depresyon, özgüven eksikliği gibi durumlar için psikolojik destek önerilir.

- Güneşten Korunma: Vitiligolu cilt, güneşe karşı savunmasızdır. Güneş koruyucu kullanımı (SPF 50 ve üzeri), koruyucu giysiler ve güneş gözlüğü ile korunma önerilir.

VİTİLİGO OLMAYAN BEYAZ LEKELER NELERDİR?

Vitiligo dışındaki bazı cilt hastalıkları da beyaz lekelere yol açabilir. Bu hastalıklar farklı nedenlerle oluşur ve farklı tedavi gerektirir.

- Pityriasis Alba: Çocuklarda sık görülür. Hafif pul pul dökülen, soluk beyaz lekelerle kendini gösterir. Egzama ile bağlantılı olabilir ve genellikle kendiliğinden iyileşir.

- Tinea Versicolor: Bir mantar enfeksiyonudur. Güneşe maruz kalındığında daha belirginleşen, açık renkli yuvarlak lekelerle ortaya çıkar. Antifungal ilaçlarla tedavi edilebilir.

- Hipopigmentasyon: Travma, yanık veya iltihap sonrası ciltte geçici veya kalıcı beyaz alanlar oluşabilir.

- Sedef Hastalığı: Lezyonların iyileşme sürecinde pigment kaybı olabilir.

- Güneş Lekeleri: Uzun süre güneşe maruz kalan bölgelerde, yaşla birlikte melanin hücreleri zarar görebilir ve beyaz lekeler oluşabilir.

Görsel Kaynak: shutterstock/istockphoto