SonTurkHaber.com
close
up
Menu

CHP den Adana, Adıyaman ve Antalya da tepki mitingi

Beylikdüzü nde Rüşvet Operasyonu

Konya da 500 bin metrekare arazinin hasadından elde edilen gelir hayır işlerinde kullanılacak

Fenerbahçe için flaş açıklama! Osimhen’i al seçimi kazan!

Trabzon da Balkan Harbi ve 87. Alay Trabzon Gönüllüleri söyleşisi gerçekleştirildi Trabzon Haberleri

Kemiğiyle, canıyla, kanıyla Nihat Genç Ersin Çelik

Esenyurt’ta pastanede işçilerin yumruklu kavgası kamerada

Yeni futbol aklımız o denmişti! Fenerbahçe de sürpriz istifa

Arsenalli yıldız Trossard dan Fenerbahçe için flaş hamle

Gökyüzünde panik anları: Yıldırım isabet eden yolcu uçağı Elazığ’a zorunlu iniş yaptı

Arazide toprağa gömülü boğazı kesilmiş cesedi bulunmuştu; 3 tutuklama Çorum Haberleri

Tekirdağ da gündöndü tarlaları sürücülere renkli rota sunuyor

Victor Osimhen has accepted Galatasaray’s offer!

European giants enter the race for Orkun Kökçü! The player prefers Liverpool

Milli yüzücü Kuzey Tunçelli, Slovakya da ikinci altın madalyasını kazandı Spor Haberleri Yüzme

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dan Galatasaray Başkanı Dursun Özbek e hastanede ziyaret

İngiliz basını: İran İsrail in 5 askeri tesisini vurdu Dış Haberler

Aşure günü bu yıl ne zaman, bugün mü, hangi tarihte? 2025 Diyanet Aşure Günü tarihi Son Dakika Haberleri

Orman yangınlarının sona ermesi için camilerde dua edildi

İkinci mesleğiyle Arif Hikmet Koyunoğlu Yeni Şafak Pazar Eki Haberleri

Makineler karar verirken insanlık nerede duruyor? Düşünce Günlüğü Haberleri

Makineler karar verirken insanlık nerede duruyor? Düşünce Günlüğü Haberleri

SonTurkHaber.com, Yenisafak kaynağından alınan bilgilere dayanarak haber veriyor.

Algoritmaların tarafsız olduğu düşünülür ama onları eğiten veriler ve yazan insanlar toplumsal önyargılarla şekillenir. Bu durum, sistemin “öğrendikçe” aslında toplumdaki adaletsizlikleri yeniden üretmesine yol açabilir.

Mehmet Serdar Tufan – Bilgisayar Mühendisi - Hukukçu

Serhat Buhari Baytekin – Siyaset Bilimci

Cep telefonunuzun ekranında bir bildirim beliriyor: “Kredi başvurunuz onaylandı.” Ancak bir arkadaşınız aynı bankaya başvurduğunda reddedilmiş. Geliriniz, kredi geçmişiniz, yaşam tarzınız benzer ama sonuçlar farklı. İşte burada devreye, farkında olmadan yaşamımızı yönlendiren görünmez bir güç giriyor: yapay zekâ algoritmaları.

Yapay zekâ, karar verme süreçlerinde hız, verimlilik ve maliyet avantajı sağlarken; şeffaflık, adalet ve hesap verebilirlik gibi temel etik ilkeleri zorlayan durumlara da neden oluyor. Algoritmaların tarafsız olduğu düşünülür ama onları eğiten veriler ve yazan insanlar toplumsal önyargılarla şekillenir. Bu durum, sistemin “öğrendikçe”

aslında toplumdaki adaletsizlikleri yeniden üretmesine yol açabilir.

Amazon’un 2014 yılında işe alım süreci için geliştirdiği algoritma, geçmiş işe alım verileriyle eğitildiği için erkek adaylara öncelik tanıdı. Kadın adaylar otomatik olarak geri plana itildi ve sistem iptal edildi. Bu örnek, yapay zekânın önyargısız olacağına dair inancın ne kadar kırılgan olduğunu gösteriyor.

KARA KUTU

Daha karmaşık bir sorun ise algoritmaların kararlarının anlaşılabilir olmaması. Derin öğrenme tabanlı sistemlerde, sonucun nasıl çıktığı çoğu zaman insan zihnine kapalı kalır. Bu duruma “kara kutu” problemi deniyor. Örneğin, bir sağlık algoritması bir hastaya riskli bir tedavi önerdiğinde, doktor bile kararın dayanaklarını çözmekte zorlanabilir. Hata durumunda sorumluluk kime aittir? Yazılım mühendisi mi, doktor mu yoksa geliştirici şirket mi?

Yapay zekânın etkileri sadece bireylerle sınırlı değil, sistemsel düzeyde de adalet sorunları yaratabiliyor. ABD’de Wisconsin gibi bazı eyaletlerde mahkemeler, sanıkların şartlı tahliyeye uygunluğunu değerlendirmek için yapay zekâ tabanlı risk skorları kullanıyor. Ancak bu algoritmaların, siyahi sanıklara daha yüksek risk puanı verme eğiliminde olduğu ortaya çıktı. Yani bir insanın özgürlüğü, adil olmayan bir sistem tarafından kısıtlanabiliyor.

ŞEFFAFLIK SORUNU

Benzer sorunlar Türkiye’de de gündeme geliyor. Özellikle kamu hizmetlerinde kullanılan yapay zekâ sistemlerinin karar alma süreçlerinin ne kadar şeffaf olduğu, hangi verilerle çalıştığı ve bu verilerin nasıl korunduğu konusunda ciddi soru işaretleri var. Kişisel Verileri Koruma Kanunu (KVKK) kapsamında bazı ilkeler tanımlanmış olsa da teknolojinin hızlı gelişimi yasal çerçeveyi zorlayan durumlar yaratıyor.

Otomatik karar sistemlerinde şeffaflık da büyük bir sorun. Bir banka, kredi reddi kararını algoritmaya dayandırdığında, tüketici bu kararın gerekçesini öğrenemeyebiliyor. Tüketici hakları ve veri erişim hakkı burada zayıf kalıyor. Türkiye’de bu konuda yasal bir boşluk hâlâ mevcut.

TBMM bünyesinde Yapay Zekâ Komisyonu bu tür yasal boşlukları tanımlamak ve yapay zeka mevzuatı üzerine çalışmak için kuruldu. Fakat yapay zekanın sürekli yeni sektörlere dokunuyor olması ve bunun takibinin uygulama geliştiriciler için bile zor olduğu düşünülürse, mevzuatın oluşturulmasının da bir hayli zor olacağı ve zaman alacağı muhakkak.

Etik ikilemlerin bir diğer örneği de otonom araçlarda karşımıza çıkıyor. Trafikte olası bir çarpışma anında araç, yayayı mı yoksa yolcusunu mu korumalı? Bu “Trolley Problem” olarak bilinen klasik etik sorunun artık laboratuvar değil, gerçek dünya karşılığı var. Makineler bu tür ikilemleri nasıl çözecek? Verilen kararların sorumlusu kim olacak?

DEMOKRATİK SİSTEMLER GÜVENDE Mİ?

Yapay zekânın gücü, topladığı ve analiz ettiği veriyle doğru orantılı. Ancak bu verilerin nasıl toplandığı ve kimlerin erişimine açık olduğu da etik bir mesele. Cambridge Analytica skandalı, yapay zekânın kötüye kullanımı konusunda küresel bir farkındalık yarattı. Milyonlarca Facebook kullanıcısının verisi, bilgileri dışında analiz edilip siyasi kampanyalarda kullanıldı. Veri güvenliği artık sadece bireysel mahremiyet değil, demokratik sistemlerin güvenliği açısından da kritik.

Türkiye’de de yüz tanıma sistemlerinin kamu güvenliği gerekçesiyle kullanımı artıyor. İstanbul Havalimanı’nda kurulan biyometrik tanıma sistemleri, hız ve güvenlik sağlasa da bu verilerin nerede saklandığı ve kimin erişiminde olduğu konusunda kamuoyuna yeterli bilgi verilmiyor. Teknolojik güvenlik ile bireysel özgürlük arasında dengeyi kurmak her geçen gün daha da zorlaşıyor.

ACİL ÖNLEM ALMALIYIZ

Bu gelişmeler, yapay zekânın sadece bir mühendislik değil, aynı zamanda sosyal bir tasarım meselesi olduğunu gösteriyor. Avrupa Birliği’nin hazırladığı AI Act (Yapay Zekâ Yasası) gibi düzenlemeler, yüksek riskli yapay zekâ sistemlerinin şeffaflık, hesap verebilirlik ve etik denetim ilkeleriyle uyumlu olmasını zorunlu kılıyor. Türkiye’nin de benzer bir adımı zaman kaybetmeden atması gerekiyor.

Çünkü yapay zekâ sadece hayatımızı kolaylaştırmıyor, aynı zamanda hayatımız hakkında karar veriyor. Hangi işe gireceğimizden hangi tedaviyi göreceğimize, hangi içerikleri okuyacağımızdan hangi krediyi alabileceğimize kadar pek çok alanda görünmez ama etkili bir rol üstleniyor.

Sözün özü, yapay zekâ sistemlerinin etik ilkelerle tasarlanması ve denetlenmesi, birey haklarının korunması ve toplumsal güvenin inşası açısından hayati önem taşıyor. Bu teknolojinin kaderi sadece mühendislerin elinde değil; siyasetçilerin, hukukçuların, sosyologların ve etikçilerin ortak çabasıyla belirlenecek…

Gelişmeleri kaçırmamak için SonTurkHaber.com'dan en güncel haberleri takip edin.
seeGörüntülenme:57
embedKaynak:https://www.yenisafak.com
archiveBu haber kaynaktan arşivlenmiştir 07 Temmuz 2025 04:05 kaynağından arşivlendi
0 Yorum
Giriş yapın, yorum yapmak için...
Yayına ilk cevap veren siz olun...
topEn çok okunanlar
Şu anda en çok tartışılan olaylar

CHP den Adana, Adıyaman ve Antalya da tepki mitingi

05 Temmuz 2025 20:30see193

Beylikdüzü nde Rüşvet Operasyonu

05 Temmuz 2025 14:41see179

Konya da 500 bin metrekare arazinin hasadından elde edilen gelir hayır işlerinde kullanılacak

06 Temmuz 2025 15:24see173

Fenerbahçe için flaş açıklama! Osimhen’i al seçimi kazan!

06 Temmuz 2025 07:42see170

Trabzon da Balkan Harbi ve 87. Alay Trabzon Gönüllüleri söyleşisi gerçekleştirildi Trabzon Haberleri

06 Temmuz 2025 19:00see161

Kemiğiyle, canıyla, kanıyla Nihat Genç Ersin Çelik

06 Temmuz 2025 04:10see158

Esenyurt’ta pastanede işçilerin yumruklu kavgası kamerada

06 Temmuz 2025 13:00see144

Yeni futbol aklımız o denmişti! Fenerbahçe de sürpriz istifa

06 Temmuz 2025 14:24see137

Arsenalli yıldız Trossard dan Fenerbahçe için flaş hamle

06 Temmuz 2025 14:24see136

Gökyüzünde panik anları: Yıldırım isabet eden yolcu uçağı Elazığ’a zorunlu iniş yaptı

05 Temmuz 2025 18:57see136

Arazide toprağa gömülü boğazı kesilmiş cesedi bulunmuştu; 3 tutuklama Çorum Haberleri

06 Temmuz 2025 14:56see135

Tekirdağ da gündöndü tarlaları sürücülere renkli rota sunuyor

06 Temmuz 2025 02:28see134

Victor Osimhen has accepted Galatasaray’s offer!

06 Temmuz 2025 14:23see134

European giants enter the race for Orkun Kökçü! The player prefers Liverpool

06 Temmuz 2025 14:23see134

Milli yüzücü Kuzey Tunçelli, Slovakya da ikinci altın madalyasını kazandı Spor Haberleri Yüzme

06 Temmuz 2025 00:47see134

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dan Galatasaray Başkanı Dursun Özbek e hastanede ziyaret

06 Temmuz 2025 00:17see134

İngiliz basını: İran İsrail in 5 askeri tesisini vurdu Dış Haberler

06 Temmuz 2025 01:23see133

Aşure günü bu yıl ne zaman, bugün mü, hangi tarihte? 2025 Diyanet Aşure Günü tarihi Son Dakika Haberleri

06 Temmuz 2025 03:02see133

Orman yangınlarının sona ermesi için camilerde dua edildi

06 Temmuz 2025 00:29see130

İkinci mesleğiyle Arif Hikmet Koyunoğlu Yeni Şafak Pazar Eki Haberleri

06 Temmuz 2025 04:05see127
newsSon haberler
Günün en taze ve güncel olayları