SonTurkHaber.com
close
up
Müzik üzerine felsefece düşünmek Ömer Lekesiz

Müzik üzerine felsefece düşünmek Ömer Lekesiz

Yenisafak sayfasından alınan verilere dayanarak, SonTurkHaber.com duyuruda bulunuyor.

İnsanın kendisiyle ve dışındakilerle ilişkilerini belirleyen fenomenler içinde ses ve müzik kadar çok boyutlu olanı yoktur. Zira doğrudan ruhun yani nefsin etkilendiği şey olarak ses ve müzik (sema) aynı zamanda her bir organa onların kendi hakikatlerine uygun bir zevk ve hareket bahşeder. Bu çok boyutluluk ve zevk çeşitliliğindeki zenginlik ses ve müziği aynı zamanda çok katmanlı bir tartışmanın öznesi haline getirir. Bu manada: -İnsanın sese maruz kalması yani kulaklarını sese karşı kapatamaması;

İnsanın kendisiyle ve dışındakilerle ilişkilerini belirleyen fenomenler içinde ses ve müzik kadar çok boyutlu olanı yoktur. Zira doğrudan ruhun yani nefsin etkilendiği şey olarak ses ve müzik (sema) aynı zamanda her bir organa onların kendi hakikatlerine uygun bir zevk ve hareket bahşeder.

Bu çok boyutluluk ve zevk çeşitliliğindeki zenginlik ses ve müziği aynı zamanda çok katmanlı bir tartışmanın öznesi haline getirir.

Bu manada:

-İnsanın sese maruz kalması yani kulaklarını sese karşı kapatamaması;

-Ses ve müziği duyumsamasının aynı zamanda ruhuyla (nefsiyle) bağlantılı olması nedeniyle duyma, duyumsama, idrak, dinleme, yorumlama, etkilenme ve zevk alma sürecinin çok karmaşık bir yapı ve işleyişe tabi olması;

-Ses olgusunun kürelerle / feleklerle / kozmolojiyle ilişkisinin iman, akıl ve mantık yönünden temellendirilmesi;

-Melodiye asıl olan sesin aritmetik, fizik ve matematikle olan bağı ve bu bağın ahenk ve ritim esasında düzenlenmesi;

-Müziğin bidayetinden beri güçlü bir

dispozitif

aracı olarak dinler ve iktidarlar tarafından etkili bir şekilde kullanılması… söz konusu katmanlardan yani düzeylerden sadece birkaçıdır.

Bu sebeple ses ve müzik fenomeninin hangi düzeye göre ele alındığı ve anlatılmak istendiği son derece önemlidir. Aksi halde çoklu katmandan çoklu karmaşanın ve dolayısıyla anlamsızlığın ve anlaşılmazlığın üretilmesi kaçınılmazdır.

Bu esasta, kanun sanatçısı ve bestekâr bir akademisyen felsefeci olan

Muharrem Hafız

’ın Müzik ve Felsefe – Klasik Dönem İslam Filozoflarının Müzik Felsefeleri adlı kitabını (Klasik, 2022) mezkur katmanlar arasında yapılmış güzel bir seçme ya da çerçeveleme (sınırlandırma, sınıflandırma) örneği olarak verebiliriz.

Hafız bu çerçevelemeyi ilkin kitabının giriş yazısında, kendisininkine benzeyen çalışmaları zikrederek filozofların müzik felsefelerine yoğunlaşmayı öne aldığını, bu maksadına dahil olmayan çalışmaları ise dışta bıraktığını söyleyerek yapmaktadır.

Bu minvalde müzik felsefesinin “genel manada müzik üzerine felsefece düşünmek” olduğunu belirten Hafız, bu düşünmenin bir gereği olarak

-Ses nedir? Sesin kökeni fiziksel mi yoksa kozmik/metafizik midir? Ses ile melodi arasındaki farklar nelerdir?

-Müzik pratiği ile teorisi arasındaki ayrım nerede başlar?

-Müziğin ilkesi tartışmasında pratik mi önce gelir yoksa teori mi?

-Melodik seslerin ilkesi doğal mı yoksa doğa-üstü güçler midir?

-Beste ile icra arasında nasıl bir ilişki söz konusudur?

İkisi arasında hangisinin diğerine önceliği bulunur? Sesten melodiye geçiş nasıl açıklanır?

-Müzik ilminin diğer ilimlerle ilişkisinin meşru zemini nedir?

-Gökcisimlerinin müziğinden bahsedilebilir mi?

-Bundan bahsedile bilinecekse dünyevi her türlü müziğin semavi ilkesi nasıl temellendirilebilir ve aksine müziğin asli ilkesi algısal ve fenomenolojik midir?

-Müzik hem sanat hem bir (b)ilim olabilir mi?

-Bu mümkünse o halde bu ilmin konusu, ilkesi ve yöntemi nedir?” şeklindeki “felsefi bilinçten” kaynaklanan ve sayısı daha da çoğaltılabilecek olan soruların izini

Kindî

,

Fârâbî

, İhvân-ı Safâ ile

İbn Sînâ

'nın ilgili eserleri üzerinden konu, ilke, mesele ve yöntem esasında sürmektedir.

Ne var ki “klasik dönem İslam düşüncesindeki” müzik felsefelerini konuşmak önce

Pisagorcu

/ Yeni Platoncu görüşlerle,

Aristoteles

ve

Aristoksenos

’un

görüşlerini konuşmayı da gerektirmektedir. Zira burası

ilm-i ilahî

anlamında

metafizik

le, dünyevileştirilmiş -negatif- metafiziğin ilk çatışma noktasıdır.

Bu çatışmayı Giriş yazısında “Pisagorcu Küreler Müziği ve Kozmik Armoni Anlayışı; Aristoksenos’un Algıya Dayalı Müzik Estetiği” başlıkları altında özetleyen Hafız, -kendisine mahsus değerli yargıları da işleyerek- “Kindî ile İhvân-ı Safâ’yı Pisagorcu görüşe, Fârâbî ile İbn Sînâ'yı ise Aristocu- Aristoksenosçu görüşe dahil etmekte; bu ayrımı kitabının diğer iki ana bölümünde “Müzik Metafiziği: I. Kindî, II. İhvân-ı Safâ; Müzik Estetiği: I. Fârâbî, II. İbn Sînâ” şeklinde daha somut olarak konumlandırmaktadır.

Batıda metafizik kavramının ancak 12., estetiğinse 19. yüzyılda tedavüle girdiğini bildiğimize göre, Hafız’ın söz konusu ayrımı 9. yüzyılda Kindî’nin, 10. Yüzyılda İhvân-ı Safâ’nın üzerinden yapılmış olmasını büyük bir soru işareti olarak görmemiz gerekmektedir.

Bu soru işareti bizi aynı zamanda müzik üzerine felsefece düşünmeye teşvik edecek ve böylece müziği -günümüzde sahne soytarıları tarafından performe edilen

elektronik miyavlamaları

n fevkinde ve dolayısıyla- doğru bir zeminde tartışabileceğiz.

Okuma önerisi:

-İbn Sînâ, Mûsıkî, trc.: Ahmet Hakkı Turabi, Litera, 2013

-Yalçın Çetinkaya, Kozmik Müzik – Kâinatın Zikrinden Kâinatın Müziğine, Ketebe, 2022

Gelişmeleri kaçırmamak için SonTurkHaber.com'dan en güncel haberleri takip edin.
seeGörüntülenme:101
embedKaynak:https://www.yenisafak.com
archiveBu haber kaynaktan arşivlenmiştir 03 Temmuz 2025 11:40 kaynağından arşivlendi
0 Yorum
Giriş yapın, yorum yapmak için...
Yayına ilk cevap veren siz olun...
topEn çok okunanlar
Şu anda en çok tartışılan olaylar

Bu işte hala para var! Ustası: Getirsinler yetiştireyim

23 Temmuz 2025 03:49see184

Türk kim? Kürt ve Alevi temsili zararlı deyip Bahçeli’ye çemkirenler kim? Mehmet Metiner

22 Temmuz 2025 04:06see167

Leavitt: Trump Orta Doğu da daha fazla ölüm görmek istemiyor Dış Haberler

22 Temmuz 2025 03:05see167

Yılda 12 bin ton üretim yapıyordu! 30 yıllık sanayi devi iflasın eşiğinde

22 Temmuz 2025 17:54see166

Ankara’da bir şeyler oluyor

22 Temmuz 2025 05:13see165

Gizli pandemi: Lyme Sözcü Gazetesi

22 Temmuz 2025 05:43see159

Yazın kilo vermek daha kolay! Mevsimsel avantajları iyi değerlendirin

22 Temmuz 2025 16:13see157

Konut satışları düştü: Arz yetersizliği rekor fiyatlara götürdü

23 Temmuz 2025 19:24see156

İsrail yardımlara izin vermiyor, Gazze de çocuklar

22 Temmuz 2025 16:51see145

Psikolojik savrulmaya karşı çıkmak Ömer Lekesiz

22 Temmuz 2025 04:02see145

Bahçeli “Ebedi rejim” istiyor ama... Agos

23 Temmuz 2025 20:50see143

Gram altında yeni rekor!

23 Temmuz 2025 02:10see132

Fatma Şahin, Maraş ı Kerbela ya çevirdi Sözcü Gazetesi

22 Temmuz 2025 14:44see132

Kurultay krizi AYM’ye taşındı Yerel Gündem Haberleri

22 Temmuz 2025 04:04see125

Cinayet gibi kaza! Ters yöne girip kafa kafaya çarpıştı

22 Temmuz 2025 04:24see123

Altan Öymen’e Meclis’te son görev

22 Temmuz 2025 07:11see121

UEFA’dan Kadir Sağlam’a görev

23 Temmuz 2025 00:12see120

AJet kampanya 22 23 Temmuz 2025: AJet yurt içi indirimli bilet kampanyası tarihleri, seyahat tarihi ve ucuz bilet fiyatları

23 Temmuz 2025 01:20see119

Elektrikli scooterdan düşen 2 çocuk yaralandı Samsun Haberleri

23 Temmuz 2025 01:00see118

UNRWA Direktörü uluslararası topluma çağrıda bulundu: Eylemsizlik suç ortaklığıdır Dünya Haberleri

22 Temmuz 2025 04:05see114
newsSon haberler
Günün en taze ve güncel olayları