SonTurkHaber.com
close
up
Devr i Hamid’den Meşrutiyet’e: Bir ittihatçının hatıraları Yeni Şafak Kitap Eki Haberleri

Devr i Hamid’den Meşrutiyet’e: Bir ittihatçının hatıraları Yeni Şafak Kitap Eki Haberleri

SonTurkHaber.com, Yenisafak kaynağından alınan bilgilere dayanarak bilgi yayımlıyor.

“Geç Osmanlı’dan erken Cumhuriyet yıllarına şahitlik eden Mustafa Asım Çalıkoğlu’nun hatıraları yakın tarihin siyasi ve sosyal atmosferine ışık tutuyor.”

Türk siyasi yaşamının dönüşümünden askeri çatışmalara, diplomatik krizlerden iktisadi bunalımlara kadar yakın tarihe damgasını vuran pek çok hadiseye tanıklık etmiş şahsiyetlerden biri olan Mustafa Asım Çalıkoğlu’nun (1874-1969) gazete sütunlarından kalmış hatıraları iki kitapta toplanarak okurla buluştu. Siyasetçi, gazeteci, yazar ve tercüman gibi çok yönlü kişiliğiyle tanınan Çalıkoğlu’nun hatıraları Sultan II. Abdülhamid devrinden 31 Mart Hadisesi’ne uzanan tarihi sürecin siyasi ve sosyal bir panoramasını çiziyor.

Osmanlı’nın son yıllarında çeşitli memuriyetlerde bulunan Mustafa Asım Bey, İttihat ve Terakki Hareketi’ne katıldıktan sonra İttihat ve Terakki ile Şûra-yı Ümmet gazetelerinin çıkarılmasında rol oynadı. II. Meşrutiyet devrinde Sultan V. Mehmed Reşad’ın Mabeyn katipliğini ve Meclis-i Mebusan başkatipliği görevinde bulundu. İstanbul’un işgalinde tutuklanarak Malta’ya sürgüne gönderildi. 1920’de Ankara’ya geçen ve Millî Mücadele’ye katılan Asım Bey, Cumhuriyet’in ilk yıllarında Niğde valiliği yaptı. Serbest Cumhuriyet Fırkası Kâtib-i Umumi Şefliği, Mübadele Komisyonu ve Himâye-î Etfâl Cemiyeti kurucu üyeliğinde bulundu.

Geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet döneminin kalem erbabından olan Mustafa Asım Bey, siyasi ve idari görevlerinin yanı sıra Babıali’de Tercüman-ı Hakikat gazetesinde başladığı muharrirliğe yaşamı boyunca devam etti. 1942’de emekli olduktan sonra kitap çevirilerine, köşe yazılarına ağırlık vermiş ve hatıralarını “İstibdattan Cumhuriyete” ve “İmparatorluğun Yıkılışına Doğru” başlıklarıyla Son Posta gazetesinde tefrika olarak yayınlanmıştır.

II. ABDÜLHAMİD DEVRİNDEN MEŞRUTİYETE DOĞRU

İstanbul’da bir taraftan Reji İdaresi’nde memuriyette bulunurken bir taraftan da gazetecilik yapmakta olan Mustafa Asım Bey, Selanik’teki Reji İdaresi’ne başkatip ve mütercim olarak sürgüne gönderilir. 1908’de sürgün olduğu Selanik’te Manyasizade Refik ve Talat beylerle tanışarak İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne giren Mustafa Asım Bey, cemiyetin önde gelen isimleriyle çalışır. Hatıralarında II. Meşrutiyet’in ilânına değin Selanik’te yaşadıklarını ayrıntılı olarak bahsederken cemiyetin siyasi faaliyetlerine, olaylara ve insanlara bakış açısına dair önemli bilgiler vermektedir.

Mustafa Asım Bey’in “Gücümüzü Hürriyet Aşkından Aldık” adıyla Mayıs 2023’de neşredilen hatıralarının birinci cildi 20 Nisan - 7 Ekim 1953 tarihleri arasında “İstibdattan Cumhuriyete” başlığıyla Son Posta gazetesinde çıkan 165 tefrikadan oluşuyor. Kitap II. Abdülhamid devrinde memleketin siyasi yaşamından iktisadi durumuna, Osmanlı Bankası baskınından Girit meselesine, İttihat ve Terakki’nin faaliyetlerinden nasıl ve ne şekilde örgütlendiğine kadar pek çok malumatı içeriyor.

Hatıraların ilk cildinde Mustafa Asım Çalıkoğlu’nun hayatı ve hatıralarına hakkında kapsamlı bir giriş yazısıyla birlikte Çalıkoğlu’nun kaleme aldığı tercüme-i hali, daktilo ile yazılmış birkaç sayfadan oluşan anıları, bazı mektuplar ile kendisi ve ailesine ait çeşitli fotoğraflar da yer alıyor.

II. MUŞRUTİYET’TEN 31 MART VAKASINA

Mustafa Asım Bey’in hatıralarının ikinci cildi ise “İmparatorluğun Yıkılışına Doğru” başlığıyla kaleme aldığı ve 5 Kasım 1953’ten itibaren Son Posta’daki tefrikalarını ihtiva ediyor. II. Meşrutiyet’in ilânından 31 Mart Hadisesi’ne kadarki günlerde yaşananları Asım Bey hem yerel basın hem de Avrupa basınından haberler, yorumlar ve tanıklıklarıyla anlatıyor. Meşrutiyet’in getirdiği hürriyet ortamını, İttihat ve Terakki’nin örgütlenme şeklini, basın faaliyetlerini, Meclis-i Mebusan’ın açılmasını, İstanbul’daki siyasi ve sosyal olayları okura aktarıyor.

Asım Bey özellikle 31 Mart Hadisesi’nin nasıl cereyan ettiğini, İstanbul’da yaşanan kargaşa ortamını ve kendisinin de pek çok İttihatçı gibi saklanmak zorunda kalmasını çarpıcı bir dille anlatıyor. Şubat 1954’te Son Posta’da çıkan hatıraları 31 Mart Hadisesi bahsinden sonra kesintiye uğramış ileriki yıllarda da devamı yayınlanmamıştır.

Hatıraların ikinci cildinde ayrıca Mustafa Asım Çalıkoğlu’nun “Hayatımda Tanıdığım Çehreler” başlığıyla bizzat tanıdığı -aralarında İttihatçıların da olduğu- çeşitli isimler hakkındaki portre yazılarına yer veriliyor. Bu yazılarında Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e tarihi süreçte siyasetçi, gazeteci, şair, yazar gibi tanınmış kırk bir simanın pek de bilinmeyen yönlerini samimi bir üslupla anlatarak dönemin ilgi çekici atmosferini okurla buluşturuyor. Asım Bey’in hatıraları ve portre yazıları yakın çevresine, saray ve cemiyet içindeki konumuna ve ilişkiler ağına dair önemli ip uçları sunuyor.

“Gördüklerimin ve bildiklerimin hiçbiri ne hayaldir ne rüya. Ben onları hep gördüm ve yaşadım. Hatıralarını dimağımın derin hücrelerinde, seslerini hâlâ kulaklarımda buluyorum” diyen Mustafa Asım Bey, II. Abdülhamid’in devrinden 31 Mart Hadisesi’ne Türk siyasi tarihinin en çalkantılı dönemlerinden birinde yaşananları kendine özgü bakış açısı ve akıcı bir anlatımla ortaya koyuyor. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nde aktif rol alan siyasetçi ve gazeteci kimliğiyle Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçişte Türkiye’nin önemli kırılma anlarına şahitlik eden Mustafa Asım Çalıkoğlu’nun hatıraları yakın tarihe dair geniş perspektifli bir pencere açıyor.

Daha fazla bilgi ve son haberler için SonTurkHaber.com'ı takip edin.
seeGörüntülenme:49
embedKaynak:https://www.yenisafak.com
archiveBu haber kaynaktan arşivlenmiştir 15 Mayıs 2025 08:00 kaynağından arşivlendi
0 Yorum
Giriş yapın, yorum yapmak için...
Yayına ilk cevap veren siz olun...
topEn çok okunanlar
Şu anda en çok tartışılan olaylar

Ankara Şam uçuşları başlıyor: İlk sefer 17 Haziran Salı günü

04 Haziran 2025 13:15see161

Salda Gölü’nde bayram heyecanı

05 Haziran 2025 07:02see157

Küresel piyasalar pozitif seyrediyor

04 Haziran 2025 09:09see150

Kadıköy’de 5 katlı binanın 4’üncü katının balkonu çöktü

04 Haziran 2025 19:20see143

Kurultay iddianamesinde 12 kişiye siyasi yasak istendi

04 Haziran 2025 08:34see138

ABD’nin ana gündem maddesi Türkiye: Erdoğan ne istiyorsa karşılayın VİDEO İZLE

04 Haziran 2025 23:11see130

Bakan Yerlikaya açıkladı: Motokurye düzenlemesi yolda!

04 Haziran 2025 21:39see126

Son dakika: Erdoğan imzaladı! Binlerce kişinin beklediği düzenleme Resmi Gazete de

04 Haziran 2025 19:26see120

Düzce de yapay zeka destekli trafidar lı denetim

05 Haziran 2025 02:20see119

ABD, Gazze de acil ateşkes talep eden Birleşmiş Milletler Konseyi kararını veto etti

04 Haziran 2025 23:36see118

Şubesiz bankacılığa mevzuat geliyor Ekonomi Haberleri

04 Haziran 2025 07:08see118

Kayseri Büyükşehir’e turizmde 4 ödül birden Gündem Haberleri

04 Haziran 2025 08:35see116

Kaleci transferinde sıcak gelişme! Galatasaray la anlaştığını duyurdu

04 Haziran 2025 13:15see114

Megakentte mega pahalılık, maaşlar düşük fiyatlar yüksek

04 Haziran 2025 09:00see114

İyot eksikliği gebeliği ve çocuk gelişimini olumsuz etkiliyor Haberler Sağlık Haberleri

04 Haziran 2025 10:57see113

Çeşme’de silahlı saldırıya uğrayan iş insanı yaralandı

04 Haziran 2025 22:50see113

Diyarbakır SON DAKİKA yangın haberi: 13 katlı binada yangın çıktı, 17 kişi yaralandı, yaralılardan üçü öldü

05 Haziran 2025 20:58see113

Tarlada sondaj kuyusundan karbondioksit gazı çıktı

04 Haziran 2025 23:43see111

Su seviyesi düştü, kara göründü

04 Haziran 2025 11:05see109

Bakan Şimşek Lüksemburg da

04 Haziran 2025 08:46see109
newsSon haberler
Günün en taze ve güncel olayları